Postępowanie przy pracach przygotowawczych do usuwania wyrobów zawierających azbest

W rozumieniu przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2002 r. o
zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw „wytwórcą odpadów
powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu
obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i
napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba, że umowa o świadczeniu
usługi stanowi inaczej”. A więc wykonawca prac polegających na zabezpieczeniu
lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest.

Z powyższej definicji wynika, że wytwórcą odpadów może być
np. właściciel lub zarządzający, który we własnym zakresie wykonuje prace
zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawierających azbest i zleca do wykonania
tylko część robót. W takim przypadku na nim też spoczywać będą wszystkie
obowiązki wynikające z przepisów i procedur postępowania z odpadami
niebezpiecznymi zawierającymi azbest. Wytwórcę odpadów obowiązuje postępowanie
określone przepisami ustawy o odpadach. Podstawową czynnością dla
przedsiębiorcy, który zamierza podjąć działalność w zakresie wytwarzania
odpadów niebezpiecznych zawierających azbest, w ilości powyżej 100 kg rocznie,
jest opracowanie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi i zawierającymi
azbest oraz uzyskanie jego zatwierdzenia przez właściwego, ze względu na
miejsce wytwarzania odpadów niebezpiecznych, wojewodę lub starostę.

Wojewoda zatwierdza programy gospodarki odpadami
niebezpiecznymi dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
a starosta dla pozostałych przedsięwzięć.

Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi dołączony do
wniosku o wydanie decyzji zatwierdzającej program, powinien zawierać:

  • wyszczególnienie rodzajów odpadów niebezpiecznych,
    przewidzianych do wytwarzania, a w przypadku gdy określenie rodzaju nie jest
    wystarczające do ustalenia zagrożeń, jakie mogą powodować odpady niebezpieczne,
    właściwy organ może wezwać wnioskodawcę do podania składu chemicznego i
    właściwości odpadów,
  • określenie ilości odpadów niebezpiecznych poszczególnych
    rodzajów przewidzianych do wytworzenia w ciągu roku,
  • informacje wskazujące na sposoby zapobiegania powstawaniu
    odpadów niebezpiecznych lub ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego
    oddziaływania na środowisko,
  • szczegółowy opis sposobów gospodarowania odpadami, z
    uwzględnieniem zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów
    niebezpiecznych,
  • wskazanie miejsca i sposobu magazynowania odpadów.

Wytwórca odpadów (wytwarzający rocznie do 0,1 Mg odpadów
niebezpiecznych) na 30 dni przed rozpoczęciem 
działalności  powodującej  powstawanie odpadów,  opracowuje i składa właściwemu wojewodzie lub staroście informację w 3-ch
egzemplarzach, o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania.
Informacja powinna zawierać:

  • wyszczególnienie rodzajów odpadów przewidzianych do
    wytwarzania, a w przypadku, gdy określenie rodzaju nie jest wystarczające, do
    ustalenia zagrożeń, jakie te odpady mogą powodować, właściwy organ może wezwać
    wnioskodawcę do podania podstawowego składu chemicznego i właściwości odpadów,
  • określenie ilości odpadów poszczególnych rodzajów
    przewidzianych do wytwarzania w ciągu roku,
  • informacje wskazujące na sposoby zapobiegania powstawaniu
    odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na
    środowisko,
  • szczegółowy opis sposobów gospodarowania odpadami z
    uwzględnieniem zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów,
  • wskazanie miejsca i sposobu magazynowania odpadów.

Do rozpoczęcia działalności powodującej powstawanie odpadów
można przystąpić, jeżeli organ właściwy do przyjęcia informacji, w terminie 30
dni od dnia złożenia informacji nie wniesie sprzeciwu, w drodze decyzji.
Wytwórca odpadów może zlecić wykonanie obowiązku gospodarowania odpadami innemu
posiadaczowi odpadów. Posiadacz odpadów może je przekazywać wyłącznie
podmiotom, które uzyskały zatwierdzenie właściwego organu na prowadzenie działalności
w zakresie gospodarki odpadami, chyba, że działalność taka wymaga zezwolenia.

Po dopełnieniu obowiązków wynikających z ogólnych zasad
postępowania wykonawca prac uprawniony jest do przyjęcia zlecenia i zawarcia
umowy na wykonanie prac zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawierających
azbest, wraz z oczyszczaniem miejsca prac z azbestem. Dla prawidłowego zawarcia
umowy, koniecznym jest określenie stanu środowiska przed przystąpieniem do
prac, w tym strefy przyszłych prac. Pozwoli to na określenie stopnia narażenia
na azbest w miejscu pracy oraz prawidłowe przygotowanie planu prac.

Plan pracy powinien być sporządzony zgodnie ze stosownymi
przepisami i zawierać m.in.:

  • określenie miejsca wykonywania prac oraz charakteru prac i
    przewidywanego czasu ich trwania,
  • określenie rodzaju azbestu w wyrobach przeznaczonych do
    usunięcia,
  • aktualną „Ocenę stanu…”,
  • przewidywaną ilość wytwarzanych odpadów do usunięcia,
  • ustalenie odpowiednich sposobów usuwania wyrobów zawierających
    azbest,
  • określenie rodzajów i metod pracy, z uwzględnieniem
    technicznych środków,
  • określenie sposobów eliminowania lub ograniczenia uwalniania
    się pyłu azbestu do powietrza,
  • zapewnienie pracownikom niezbędnej ochrony zdrowia i
    bezpieczeństwa pracy,
  • charakterystykę środków ochronnych użytych do ochrony pracowników
    i innych osób znajdujących się w miejscu pracy.

Następnie powinien zostać opracowany plan bezpieczeństwa i
ochrony zdrowia, zwany "planem bioz”, obejmujący m.in.:

  • informacje dotyczące przewidywanych zagrożeń, występujących
    podczas realizacji robót budowlanych, określające skalę i rodzaje zagrożeń oraz
    miejsce i czas ich wystąpienia,
  • informację o wydzieleniu i oznakowaniu miejsc prowadzenia
    robót budowlanych, stosownie do rodzaju zagrożenia,
  • informację o sposobie prowadzenia instruktażu pracowników
    przed przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych w tym: a) określenie
    zasad postępowania  w przypadku
    wystąpienia zagrożenia,
    b) konieczność stosowania  przez  pracowników 
    środków  ochrony indywidualnej, zabezpieczających przed skutkami zagrożeń, c) zasady bezpośredniego nadzoru nad pracami szczególnie niebezpiecznymi, przez wyznaczone w tym celu osoby, 
  • określenie sposobu przechowywania i przemieszczania
    materiałów, wyrobów, substancji oraz preparatów niebezpiecznych na terenie
    budowy,
  • wskazanie środków technicznych i organizacyjnych,
    zapobiegających niebezpieczeństwom wynikającym z wykonywania robót budowlanych
    w strefach szczególnego zagrożenia zdrowia lub w ich sąsiedztwie.

Pracodawca jest obowiązany zapoznać pracowników lub ich
przedstawicieli z planem prac, szczególnie w zakresie bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia.

Wykonawca prac jest obowiązany przeszkolić wszystkie osoby
pozostające w kontakcie z azbestem, pracowników bezpośrednio zatrudnionych, kierujących i nadzorujących
prace w zakresie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy postępowaniu z wyrobami
zawierającymi azbest i ich odpadami. Szkolenie powinno być przeprowadzone
zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, oraz przez upoważnioną
instytucję i potwierdzone odpowiednim świadectwem lub zaświadczeniem.

Pracodawca jest obowiązany do zapewnienia pracownikom
odpowiednich ubrań roboczych w takiej ilości, aby zabezpieczyć pracowników przez cały czas trwania robót i
oczyszczania terenu po tych robotach.

Pracodawca będący wytwórcą odpadów niebezpiecznych,
zawierających azbest obowiązany jest do przygotowania, prowadzenia i
przechowywania rejestru pracowników narażonych na działanie azbestu.

Ważną sprawą jest przygotowanie miejsca i sposobu
tymczasowego magazynowania odpadów niebezpiecznych na placu budowy, po ich
demontażu, a jeszcze przed transportem na składowisko. Miejsce takie powinno
być wydzielone i zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych oraz
oznakowane znakami ostrzegawczymi o treści: „Uwaga! Zagrożenie azbestem!”, „Osobom
nieupoważnionym wstęp wzbroniony”.

Na potrzeby ewidencji odpadów niebezpiecznych, wytwórca
odpadów przygotowuje dokumenty, którymi są:

  • karta ewidencji odpadu,
  • karta przekazania odpadu.

Celem zapewnienia składowania odpadów niebezpiecznych
powstałych po usuwaniu wyrobów zawierających azbest, wytwórca odpadów powinien
przed przeprowadzeniem robót, zawrzeć porozumienie z zarządzającym
składowiskiem, odpowiednim dla odpadów niebezpiecznych zawierających azbest
(składowanie oddzielne lub przygotowana kwatera na innym składowisku). Ważne
znaczenie dla prawidłowego przygotowania robót ma skompletowanie wyposażenia
technicznego, w tym narzędzi ręcznych i wolnoobrotowych, narzędzi
mechanicznych, urządzeń wentylacyjnych oraz podstawowego sprzętu
przeciwpożarowego. Na tym etapie należy też zabezpieczyć techniczne środki
zapobiegające emisji azbestu w miejscu pracy oraz środowisku, w zależności od
określenia stanu środowiska, przed przystąpieniem do wykonywania prac.

Jeżeli usuwane są wyroby o gęstości objętościowej mniejszej
niż 1000kg/m3, lub inne, mocno uszkodzone, a także zawierające krokidolit oraz
wyroby znajdujące się w pomieszczeniach zamkniętych, to niezbędne jest zawarcie
umowy z laboratorium upoważnionym do prowadzenia monitoringu powietrza. Duże
znaczenie ma również przygotowanie i organizacja zaplecza budowy, w tym części socjalnej, obejmującej:

  • urządzenia sanitarno-higieniczne, z możliwością umycia się i
    natrysku po pracy w kontakcie z azbestem,
  • pomieszczenia na szatnie – czyste i brudne,
  • pomieszczenia dla spożywania posiłków oraz regeneracji.

W planie prac – w zależności od wielkości lub specyfiki
budynku, budowli, instalacji lub urządzenia, a również terenu, gdzie prowadzone
będą prace zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawierających azbest, także
występującego stopnia narażenia na azbest – mogą zostać określone również inne
niezbędne wymagania.

 

3azbest.jpg 

 

Prace polegające na usuwaniu wyrobów zawierających
azbest, wytwarzaniu odpadów niebezpiecznych, wraz z oczyszczaniem
obiektu, terenu, instalacji z azbestu

Na początku należy wykonać odpowiednie zabezpieczenia
obiektu, będącego przedmiotem prac i miejsc ich wykonywania, a także terenu
wokół – przed emisją pyłu azbestu, która może mieć miejsce w wyniku prowadzenia
prac.

Teren należy ogrodzić, zachowując bezpieczną odległości od
traktów komunikacyjnych dla pieszych, nie mniej niż 2 m przy zastosowaniu
osłon. Teren prac należy ogrodzić poprzez oznakowanie taśmami ostrzegawczymi w
kolorze biało-czerwonym i umieszczenie tablic ostrzegawczych z napisami „Uwaga!
Zagrożenie azbestem!”, „Osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony” lub
„Zagrożenie azbestem krokidolitem”.

Przy pracach elewacyjnych powinny być stosowane odpowiednie
kurtyny zasłaniające fasadę obiektu, aż do gruntu, a teren wokół objęty
kurtyną, powinien być wyłożony grubą folią, dla łatwego oczyszczania po każdej
zmianie roboczej.

Ogólne zasady postępowania przy usuwaniu wyrobów
zawierających azbest określają następujące wymagania:

  • nawilżanie wodą wyrobów zawierających azbest przed ich
    usuwaniem i utrzymywanie w stanie wilgotnym przez cały czas pracy,
  • demontaż całych wyrobów (płyt, rur, kształtek itp.) bez
    jakiegokolwiek uszkodzenia, tam gdzie jest to technicznie możliwe,
  • odspajanie wyrobów trwale związanych z podłożem przy
    stosowaniu wyłącznie narzędzi ręcznych lub wolnoobrotowych narzędzi
    mechanicznych, wyposażonych w miejscowe instalacje odciągające powietrze,
  • prowadzenie kontrolnego monitoringu powietrza, w przypadku
    występowania stężeń pyłu azbestu, przekraczających dopuszczalne wartości dla
    miejsca pracy,
  • po każdej zmianie roboczej, usunięte odpady zawierające
    azbest, powinny zostać szczelnie opakowane i składowane na miejscu ich
    tymczasowego magazynowania,
  • codzienne, staranne oczyszczanie strefy prac i terenu wokół,
    dróg wewnętrznych oraz maszyn i urządzeń, z wykorzystaniem podciśnieniowego
    sprzętu odkurzającego, zaopatrzonego w filtry o dużej skuteczności ciągu
    (99,99% lub na mokro). Niedopuszczalne jest ręczne zamiatanie na sucho, jak
    również czyszczenie pomieszczeń i narzędzi pracy przy użyciu sprężonego
    powietrza.

W przypadku prowadzenia prac z wyrobami
azbestowo-cementowymi, których gęstość objętościowa wynosi mniej niż 1000kg/m3
(tzw. miękkie), a także z innymi wyrobami, których powierzchnia jest w widoczny
sposób uszkodzona lub zniszczona lub jeżeli prace prowadzone są na obiektach, z
wyrobami zawierającymi azbest krokidolit, lub też w pomieszczeniach zamkniętych, to powinny być zastosowane szczególne
zabezpieczenia strefy prac i ochrony pracowników oraz środowiska, niezależnie
od ogólnych zasad postępowania. Są to m.in.:

  • komory dekontaminacyjne (śluzy)
    dla całych pomieszczeń lub stanowiące łącznik izolacyjny między miejscem
    stanowiącym strefę prac, a miejscem na zewnątrz obiektu,
  • zaostrzone rygory przestrzegania
    stosowania środków ochrony osobistej,
  • inne metody, określone na etapie
    prac przygotowawczych.

W obiekcie przylegającym do strefy prac, należy zastosować
odpowiednie zabezpieczenia, w tym uszczelnienie otworów okiennych i drzwiowych, a także inne, właściwe dla
stopnia narażenia środki zabezpieczające.

Wszystkie zdemontowane wyroby zawierające azbest powinny być
szczelnie opakowane w folie z polietylenu, lub polipropylenu o grubości nie mniejszej niż 0,2 mm i
zamykane w sposób uniemożliwiający przypadkowe otwarcie (zgrzewem ciągłym lub taśmą
klejącą). Niedopuszczalne jest stosowanie worków papierowych. Odpady powstałe z
wyrobów o gęstości objętościowej większej niż 1000kg/m3, a więc płyty i rury
azbestowo-cementowe, lub ich części powinny być szczelnie opakowane w folie.
Pył azbestowy oraz odpady powstałe z wyrobów o gęstości objętościowej mniejszej
niż 1000kg/m3 powinny być zestalone przy użyciu cementu lub żywic syntetycznych
i po związaniu spoiwa szczelnie zapakowane w folię. Pakowanie usuniętych
wyrobów zawierających azbest powinno odbywać się wyłącznie do opakowań
przeznaczonych do ostatecznego składowania i wyraźnie oznakowane, w sposób określony dla azbestu. Etykiety i zamieszczone
na nich napisy powinny być trwałe, nieulegające zniszczeniu, pod wpływem
warunków atmosferycznych i czynników mechanicznych. Dla usuniętych odpadów
niebezpiecznych zawierających azbest oraz ich transportu na składowisko odpadów
niebezpiecznych, wypełnia się  się:

  • kartę ewidencji odpadu,
  • kartę przekazania odpadów.

Po zakończeniu prac polegających na usuwaniu wyrobów
zawierających azbest – wytwarzaniu odpadów niebezpiecznych – wykonawca prac ma
obowiązek dokonania prawidłowego oczyszczenia strefy prac i otoczenia z
pozostałości azbestu. Oczyszczenie powinno nastąpić przez zastosowanie urządzeń
filtracyjno-wentylacyjnych z wysoko-skutecznym filtrem (99,99%) lub na mokro.
Wykonawca prac ma obowiązek przedstawienia właścicielowi lub zarządcy obiektu,
będącego przedmiotem prac, oświadczenia stwierdzającego prawidłowość wykonania
prac i oczyszczenia z azbestu. W przypadku, kiedy przedmiotem prac były wyroby
o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000kg/m3  lub wyroby mocno uszkodzone i zniszczone lub
prace obejmowały wyroby zawierające azbest krokidolit lub prowadzone były w
pomieszczeniach  zamkniętych, wykonawca
prac ma obowiązek przedstawienia wyników badania powietrza, przeprowadzonego
przez uprawnione do tego laboratorium lub instytucję.

4azbest.jpg 

 Na podstawie informacji Ministerstwa Gospodarki