1. System domofonowy
2. Wskazówki instalacyjne
3. System wideodomofonowy wielomieszkaniowy

System domofonowy

Podstawowy zestaw domofonowy składa się z następujących elementów:
- zewnętrzny panel rozmówny,
- zasilacz (+ elektronika sterująca),
- unifon, czyli słuchawka,
- zaczep elektromagnetyczny i odpowiedni zamek mechaniczny.

Zasada działania takiego zestawu jest następująca: gość wciska przycisk
przywołania w panelu zewnętrznym, w słuchawce w domu odzywa się modulowany sygnał, po
podniesieniu słuchawki można porozmawiać z gościem. Naciśnięcie specjalnego
przycisku w słuchawce zwalnia zaczep elektromagnetyczny przy drzwiach.

Panel rozmówny

Panele rozmówne (bramofony) spełniają funkcje przywołania i rozmowy. Porządne
bramofony są trwałe (płyty czołowe wykonane są najczęściej z aluminium poddanego
obróbce chemicznej), całkowicie nierdzewne i zabezpieczone przed wpływem czynników
atmosferycznych. Panel taki zawiera mikrofon oraz głośnik osłonięte dodatkowo
aluminiową siatką. Najczęściej bramofon jest podświetlony, dzięki czemu nazwisko
właściciela umieszczone za podwójną szybą jest doskonale widoczne. W płycie
czołowej znajdują się również przyciski: jeden lub więcej – gdy bramofon jest
montowany w domu wielorodzinnym. Każdy przycisk jest przyporządkowany jednej słuchawce
bądź też kilku: sygnał przywołania jest wtedy słyszalny w kilku słuchawkach
jednocześnie, z każdej z nich można rozmawiać z gościem, z każdej z nich
naciśnięciem przycisku można wpuścić gościa do domu.

Zasilacz

Zasilacz jest zasilany napięciem sieciowym. Otrzymujemy z niego wszystkie napięcia
stałe i zmienne sterujące zestawem, w tym również napięcie zmienne (9V/1A)
umożliwiające wysterowanie zaczepu elektromagnetycznego. Konstrukcja takiego urządzenia
powinna umożliwiać następujące regulacje:
- wzmocnienie sygnału mikrofonu,
- wzmocnienie sygnału głośnika,
- częstotliwość sygnału przywołania.

Część systemów umożliwia pracę interkomową. Polega ona na tym, że oprócz
łączności z bramą uzyskujemy jeszcze łączność między słuchawkami wewnątrz domu.
Linia łączności wewnętrznej jest odseparowana od linii łączności zewnętrznej – nie
ma więc możliwości podsłuchu rozmowy wewnętrznej przy bramie.

Unifon

Unifony, czyli słuchawki, najczęściej są wykonane dla instalacji 5- lub
4-przewodowych. Służą one do łączności z gościem przy bramie. Posiadają wbudowany
przycisk do zwalniania zaczepu elektromagnetycznego. Unifony do łączności interkomowej
mają wbudowany dodatkowy przycisk do przywołania drugiego unifonu i miejsca
przysłonięte zaślepkami do szybkiej rozbudowy przycisków przywoławczych do
następnych unifonów. Spotyka się również wersje głośnomówiące unifonów. Takie
urządzenie stwarza możliwość łączności z bramą bez konieczności podnoszenia
słuchawki.

Zaczep elektromagnetyczny

Zaczep elektromagnetyczny jest montowany w słupku furtki, futrynie drzwi występują w
kilku wersjach. Z reguły są to następujące wersje:
- zaczep zwykły ma krótki czas na otwarcie drzwi (tylko po podaniu prądu),
- zaczep z pamięcią "pamięta" sygnał zwalniający do czasu otwarcia drzwi;
pamięć kasowana jest po zamknięciu drzwi,
- zaczep z wyłącznikiem posiada blokadę mechaniczną zaczepu; po przesunięciu blokady
zaczep jest otwarty, nie ma konieczności otwierania drzwi przyciskiem ze słuchawki,
- zaczep z wyłącznikiem i pamięcią to połączenie wersji drugiej i trzeciej,
- zaczep rewersowy – tutaj zasada działania jest odwrotna, niż w zaczepie zwykłym:
otwarcie zaczepu następuje po wyłączeniu prądu,
- zaczep do pracy ciągłej (długotrwała praca pod napięciem) jest otwarty po
podłączeniu prądu, po zaniku prądu zaczep blokuje się.

Wskazówki instalacyjne

Domofon, to nie tylko wygoda i ułatwienie przy wpuszczaniu gości do domu, ale
również znakomity sposób na bezpieczeństwo, pod warunkiem, że płot będzie stanowił
przeszkodę niełatwą do pokonania (wysokość, konstrukcja, zabezpieczenie przed
przechodzeniem ponad płotem).

Zamknięcie drzwi jest realizowane za pomocą rygla (zaczepu) elektromagnetycznego.
Rygiel jest montowany w futrynie drzwi na wysokości zamka mechanicznego w drzwiach tak,
by rygiel blokował się na zapadce zamka. Zamek mechaniczny musi posiadać dźwignię
zapewniającą cofnięcie zapadki przy obracaniu klucza w kierunku przeciwnym do
zamykania.

Drzwi wejściowe muszą być dodatkowo zabezpieczone przed zdjęciem z zawiasów oraz
powinny zamykać się samoczynnie z odpowiednią siłą, aby nastąpiło zatrzaśnięcie
zamka. Celowe jest więc stosowanie samozamykaczy hydraulicznych.

Istotną sprawą jest sposób otwierania furtki i bramy w przypadku domku czy willi i
drzwi wejściowych do budynku. Otwierać można kluczem, przyciskiem lokalnym umieszczonym
w pobliżu drzwi, poprzez kombinację cyfr z klawiatury zamka szyfrowego albo zdalnie:
bezprzewodowo z pilota (fale radiowe – radiolinia) lub przewodowo z aparatu domofonowego
(unifonu) lub wideodomofonowego.

Instalacja systemu domofonowego

Na ścianie, słupku ogrodzeniowym montujemy panel zewnętrzny przywoławczo-rozmówny
(bramofon). Jest on wpuszczany w ścianę, chociaż są również dostępne natynkowe
wersje panelu zewnętrznego, albo też umieszczane w specjalnej ramce natynkowej. Przez
otwór w tylnej ściance panelu zewnętrznego przeprowadzamy kabel. Otwór ten należy
uszczelnić.

Połączenie między panelem zewnętrznym i elektrozaczepem a zasilaczem umieszczonym
już w domu wykonujemy stosując kabel wielożyłowy – ilość żył zależy od rodzaju
wybranego zestawu domofonowego. W polecanych przez nas domofonach Firmy MIWI-URMET ilość
kabli między bramą a domem wynosi:
- 2 dla zestawu dwuprzewodowego,
- 8 dla zestawu z jednym przyciskiem i zasilaczem typu 18Z (19Z),
- 9 dla zestawu z z jednym przyciskiem i zasilaczem 18N (19N),
- więcej żył dla paneli zewnętrznych z większą liczbą przycisków (każdy dodatkowy
przycisk zwiększa ilość żył o 1) oraz dla zestawów wideodomofonowych.

Do wykonywania instalacji nisko-napięciowych a więc i instalacji domofonowej stosuje
się przewody wielożyłowe miedziane typu YTDY o średnicy żyły 0,5mm, w izolacji z PCW
i powłoce z PCW. Zakres temperatur pracy przewodu YTDY: -30 … +80oC. Przewody te muszą
być układane w rurkach instalacyjnych.

Instalacja może też być wykonana kablem doziemnym typu XTKMXw (XzTKMXw). Jest to
kabel z wiązkami parowymi z miękkiego drutu miedzianego o średnicy żył 0,5 lub 0,6,
żelowany w izolacji i powłoce z polietylenu z dodatkową osłoną przeciwwilgotną
(laminowana taśma aluminiowa). Kable te można układać w kanałach kablowych lub
bezpośrednio w ziemi.

Wskazane jest, by przy planowaniu instalacji założyć większą ilość żył, niż
wynika to z konkretnej potrzeby. Wszak zawsze można pokusić się o rozbudowę systemu,
np. o dodatkowy przycisk w bramofonie, czy też doprowadzenie linii telefonicznej, czy
wreszcie zastosowanie w panelu dodatkowo mini kamery płytkowej. Jeśli przy układaniu
przewodów nie jest wybrany typ domofonu, który będzie instalowany – należy pamiętać,
że są zestawy 2-żyłowe, ale też zestawy 12-żyłowe.

Do bramofonu i zaczepu nigdy nie doprowadzamy napięcia sieci (220V). Dzieje się tak
ze względów bezpieczeństwa. Wszystkie instalacje domofonowe są niskonapięciowe.

Grubość żył przewodu połączeniowego zależy od odległości brama – dom.
Zestawienie przedstawiono w poniższej tabeli. Przy czym:
- L oznacza odległość między bramofonem i zasilaczem,
- S oznacza przekrój przewodu połączeniowego.

W domu instalujemy zasilacz, do którego doprowadzamy napięcie 220V. Do zasilacza
dochodzą przewody z panelu zewnętrznego i zaczepu elektromagnetycznego. Od zasilacza do
unifonu doprowadzamy min. 5 żył (jeśli instalacja wykonana jest na zasilaczu 18N, 18T,
18T4 lub 18Z). Jeżeli w mieszkaniu zamontowaliśmy więcej niż jeden unifon – można
stworzyć między nimi łączność interkomową (instalacja na zasilaczu 19N, 19T, 19Z) -
wtedy do unifonu doprowadzamy 7 przewodów (jeśli połączono ze sobą tylko 2
słuchawki). Każdy dodatkowy unifon zwiększa ilość żył o 1.

Rys.1. Przykładowy schemat blokowy połączeń zestawu domofonowego

Prawidłowo zmontowany i uruchomiony zestaw domofonowy umożliwia:
1. wywołanie domofonu modulowanym sygnałem dźwiękowym poprzez naciśnięcie przycisku
w panelu zewnętrznym,
2. rozmowę pomiędzy osobą znajdującą się przed domem – przy panelu zewnętrznym a
osobą znajdującą się w budynku,
3. Uruchomienie zaczepu elektromagnetycznego otwierającego drzwi, furtkę itp. – poprzez
naciśnięcie przycisku w unifonie.

System wideodomofonowy
wielomieszkaniowy

Na system wideodomofonowy wielomieszkaniowy składają się:
- monitory z wbudowanym unifonem z elektronicznym systemem sterowania, do komunikacji z
osobą na zewnątrz,
- zewnętrzna stacja wideo zawierająca zespół kamery TV, panel z przyciskami, mikrofon
i głośnik,
- zasilacz urządzeń wideo,
- rygiel elektromagnetyczny.

Zespół kamery wideo zawiera kamerę TV oraz diody podczerwieni (IR) pozwalające na
identyfikację osoby przy braku oświetlenia zewnętrznego lub jego braku. Aby zapewnić
optymalną pracę kamery, należy osłonić ją przed bezpośrednim oświetlaniem przez
światło słoneczne. Panel kamery jest przystosowany do pracy na zewnątrz. Wskazane jest
jednak dokładne zabezpieczenie kamery tak, by nie była bezpośrednio narażona na opady
deszczu, silne wibracje lub na nadmierną ilość kurzu. Wielu producentów sprzętu
wideodomofonowego proponuje – jako dodatkowe wyposażenie panelu z kamerą – różnego
rodzaju osłony, uszczelnienia i daszki. W wielu systemach wideodomofonowych możliwa jest
regulacja kąta widzenia kamery.

Panel zewnętrzny (przywoławczo-rozmówny) rozbudowywany jest za pomocą elementów
modułowych, co umożliwia złożenie stacji zewnętrznej z odpowiednią ilością
przycisków. Całość można zamontować w puszce podtynkowe lub natynkowej.

Zasilacz systemu umieszczany jest w przestronnym suchym miejscu, zabezpieczonym przed
wpływem czynników atmosferycznych. Najczęściej systemy wideodomofonowe posiadają
centralne zasilanie systemu, chociaż często występuje w nich zasilanie lokalne (np.: w
przypadku stosowania jednego lub kilku monitorów podłączonych równolegle do monitora
głównego).

Po naciśnięciu przycisku wywołania przez osobę odwiedzającą, na monitorze pojawia
się jej obraz widziany przez kamerę zewnętrzną. Jeśli osoba wywoływana nie podniesie
słuchawki, obraz będzie wyświetlany najczęściej przez ok. 30 sekund, po czym
wyłączy się automatycznie. Dzięki wbudowanemu w monitor dodatkowemu przyciskowi
możliwe jest uaktywnienie kamery zewnętrznej i monitora bez przywołania z zewnątrz.
Obraz uzyskany po wciśnięciu tego przycisku również wyłączy się automatycznie.

Są dwa rodzaje instalacji: z kablem koncentrycznym lub bez kabla koncentrycznego.
Wadą systemów bez kabla koncentrycznego jest ograniczona możliwość rozbudowy systemu
oraz ograniczenia w odległości komunikacyjnej, chociaż niewątpliwą ich zaletą jest
łatwość instalacji. Zaletą systemów wielożyłowych z kablem koncentrycznym jest
możliwość rozbudowy systemu o łączność interkomową (dodatkowe podstawki pod
monitory z odpowiednią ilością przycisków) oraz o domofonową (możliwość
dołączenia unifonów). Możliwa jest również współpraca systemu z kamerami
przemysłowymi lub kolejnymi stacjami zewnętrznymi (kamera + przyciski).

Stacja zewnętrzna

Zewnętrzna stacja wideo składa się najczęściej z elementów modułowych,
umożliwiających złożenie stacji z odpowiednią liczbą przycisków oraz głośnika i
mikrofonu. Stacja firmy URMET posiada wbudowany układ sekretności rozmowy – nie ma
możliwości odsłuchania rozmowy z innego wideodomofonu. Całość można zamontować w
puszce podtynkowej lub natynkowej. W celu lepszego uszczelnienia stacji zewnętrznej i
ochrony przed bezpośrednim działaniem czynników zewnętrznych, producent oferuje
dodatkowo uszczelniające ramki płaskie oraz przeciwdeszczowe ramki z daszkiem. Przy
przyciskach przywoławczych znajdują się tabliczki na nazwiska mieszkańców -
podświetlane zamontowanymi w panelu żarówkami.

Do kontrolowania innych wejść lub terenu na zewnątrz lub wewnątrz budynku (np.:
garaże) można zastosować dodatkową kamerę systemową lub standardową kamerę CCTV.
Jeśli kamera ta znajdować się będzie na zewnątrzz budynku, konieczne jest
umieszczenie jej w hermetycznej obudowie wyposażonej w grzałkę i osłonę
przeciwsłoneczną.

Podłączenie monitorów do dwóch (lub więcej) stacji zewnętrznych możliwe jest po
zastosowaniu przekaźnika sygnału wideo. Jeśli więc osoba odwiedzająca wciśnie
przycisk na jednym z dwu paneli zewnętrznych, układ przekaźnika natychmiast włączy w
obwód właśnie tę stację, z której nastąpiło przywołanie. Wciśnięcie przycisku
zwalniającego zaczep elektromagnetyczny spowoduje otwarcie tylko tych drzwi, przy
których znajduje się stacja wywołująca. Nie ma możliwości jednoczesnego przywołania
z obu stacji zewnętrznych i jednoczesnej rozmowy. Przywołanie z kolejnej stacji
spowoduje automatyczne rozłączenie pierwszego połączenia, uaktywnienie innego monitora
(i odpowiedniej stacji zewnętrznej poprzez przekaźnik).

Dzięki zastosowaniu przekaźników możliwe jest też utworzenie systemu, w którym
kilka grup wideomonitorów (z których każda posiada własną stację zewnętrzną z
kamerą) jest podłączonych do wspólnej głównej stacji wideo (np. grupa budynków
znajdująca się na terenie ogrodzonym).

Monitor

Monitor systemu wideodomofonowego jest montowany do specjalnego uchwytu. Dzięki całej
gamie uchwytów oferowanych przez URMET monitor może być mocowany w wersji wiszącej
podtynkowo lub natynkowo oraz w wersji stojącej skośnej. Monitor zawsze posiada przycisk
otwarcia drzwi. Monitory URMET posiadają dwa dodatkowe przyciski, które mogą spełniać
różnorakie funkcje: od uaktywniania kamery zewnętrznej i monitora do oświetlania
klatki schodowej lub załączania oświetlenia zewnętrznego oraz do otwierania
dodatkowego zamka elektromagnetycznego. W obudowie monitora umieszczane są  
potencjometry regulacyjne jaskrawości, kontrastu i głośności.

Po wciśnięciu przycisku na panelu zewnętrznym w monitorze wygenerowany zostanie
sygnał dźwiękowy a po ok. 8 sekundach na ekranie pojawi się obraz osoby
odwiedzającej. Po podniesieniu słuchawki i podjęciu rozmowy obraz na ekranie monitora
widziany jest przez ok. 60 sekund. Jeśli w tym czasie zostanie wywołany inny monitor,
obraz na pierwszym monitorze zniknie a pojawi się na wybranym ostatnio. Takie
rozwiązanie gwarantuje poufność wizji. System zapewnia również sekretność
prowadzonych rozmów.

Funkcja zwolnienia zaczepu działa tylko w przypadku prowadzenia rozmowy – tylko
osoba wywołana może otworzyć drzwi.

Instalacja wideodomofonowa może być poszerzona o łączność interkomową (dodatkowe
podstawki pod monitory z odpowiednią ilością przycisków) oraz o domofonową
(możliwość dołączenia standardowych unifonów). W jednym mieszkaniu może być kilka
wideomonitorów podłączonych do jednego przycisku przywoławczego w panelu zewnętrznym
i/lub kilka unifonów – do łączności głosowej, również z funkcją zwolnienia
zaczepu.

Rozprowadzanie sygnału wideo

Instalacja z kablem koncentrycznym

Sygnał wideo jest doprowadzany szeregowo do każdego z monitorów. Jeśli zachodzi
konieczność rozdzielenia sygnału na kilka pionów lub rozdzielenia go na kilka
monitorów (np.: na piętrze), konieczne jest zastosowanie dystrybutora sygnału wideo.
Będzie on również niezbędny w instalacji szeregowej, w której występuje ponad 20
monitorów (1 dystrybutor do każdych 20 monitorów). Do każdego monitora można
podłączyć dodatkowe monitory (zawsze z zasilaczem lokalnym) i/lub unifony. Dystrybutor
posiada wejście sygnału wideo i 5 wyjść, z których jedno można połączyć z
kolejnym dystrybutorem.

Jeśli długość kabla koncentrycznego 75 Ohm jest większa niż 300 m – należy
użyć wzmacniacza sygnału wideo. Umożliwia on zwiększenie długości kabla do 1000m i
kompensację strat.

Instalacja 5-żyłowa

W systemach wideodomofonowych wykorzystujących instalację 5-żyłową (przewód typu
YTDY) konieczne jest stosowanie dystrybutorów sygnału wideo. Dystrybutor posiada 1
wejście, 1 wyjście przelotowe (do następnego dystrybutora) oraz 4 wyjścia
rozgałęźne do monitorów. Do jednego monitora można podłączyć tylko jeden unifon
lub tylko 1 dodatkowy monitor (wymagany będzie wtedy dodatkowo zasilacz lokalny).

Długość przewodów instalacyjnych nie może przekraczać 200 m, przy czym już przy
długości przewodów większej niż 100m, należy zastosować odpowiednio duży przekrój
przewodów, a do sygnału wideo zastosować przewód parowany (typu YTKSY).

Instalacja 5-żyłowa umożliwia przekształcenie istniejącego systemu domofonowego w
system wideodomofonowy bez konieczności wprowadzania do pionu dodatkowych kabli. Można
tworzyć systemy rozbudowane o kolejne stacje zewnętrzne lub jedną wspólną stację
nadrzędną i kilka stacji podrzędnych. Nie jest możliwa rozbudowa systemu o
łączność interkomową. Do systemu nie można przyłączać standardowych kamer CCTV.

Zasilacz

Zasilacz umieszcza się go w przestronnym suchym miejscu, zabezpieczonym przed wpływem
czynników atmosferycznych – na ścianie za pomocą kołków rozporowych lub na szynie
DIN w szafce energetycznej. W systemie wideodomofonowym montowany jest jeden zasilacz
sieciowy. W przypadku stosowania jednego lub kilku monitorów podłączonych równolegle
do monitora głównego (wiele wideodomofonów podłączonych do tego samego przycisku
przywoławczego w stacji zewnętrznej), wymagane będzie zastosowanie zasilaczy lokalnych
do każdego z dodatkowych monitorów.

Autor: Elżbieta Ruchlicka
Rozpowszechnianie dopuszcza się tylko za podaniem źródła!