Celuloza (włókno celulozowe) jest materiałem wyjściowym do produkcji papieru, włókien chemicznych (włókno octanowe, wiskoza), oraz pochodnych celulozy (etery i estry celulozy). Celulozę uzyskuje się głównie z drewna, ale również ze słomy, sitowia, bambusa i innych materiałów roślinnych.

Podstawowym surowcem do wyrobu materiałów izolacyjnych z włókna celulozowego jest rozdrobniona makulatura. Wysegregowany papier gazetowy jest przecierany maszynowo i równocześnie impregnowany solami mineralnymi (solami boru), co nadaje mu odporność na rozkład biologiczny i czyni go niepalnym. W ten sposób stosunkowo niewielkim nakładem energii uzyskuje się kłaczkowaty materiał izolacyjny o właściwościach odpowiadających dobrym materiałom konwencjonalnym.

Wskazówki praktyczne
Materiał izolacyjny z włókna celulozowego nadaje się szczególnie do użytku w stanie sypkim, na stropy, lub w dachach dwuspadowych, przy czym wełnę celulozową wdmuchuje się specjalnymi przyrządami do wolnych przestrzeni, co przy dokładnym wykonaniu daje szczelną warstwę izolacyjną. Od kilku lat materiał celulozowy stosuje się jako izlację ścian, szczególnie w konstrukcjach z ram drewnianych. Kłaczki celulozowe lekko nawilża się, dzięki czemu aktywizuje się siły wiążące pomiędzy nimi, a następnie przez natrysk nanosi się do jednostronnie otwartego wnętrza przestrzeni międzyszkieletowej. Za pomocą jednego zabiegu można tym sposobem nanieść bez problemu warstwę izolacyjną do 20 cm grubości.

Przeciwko temu materiałowi izolacyjnemu wysuwane są zastrzeżenia zdrowotne ze względu na substancje szkodliwe, które mogą pochodzić z surowca wyjściowego, czyli papieru gazetowego. Drugim zastrzeżeniem jest silne pylenie podczas przeróbki surowca.

Analizy na obecność substancji szkodliwych wykazały, że wysokość pomierzonego stężenia metali ciężkich w kłaczkach celulozy jest porównywalna z dotychczas niekwestionowanym ich poziomem w gospodarstwach wiejskich. Wartości stężeń PCP i lindanu wynoszą poniżej 0,5 mg/kg. Pod względem zawartości PCB i formaldehydu materiał izolacyjny na bazie celulozy został uznany jako nieszkodliwy. Zawartość węglowodorów, jak benzen i toluen można całkowicie wykluczyć.

Odnośnie do stężenia włókien celulozowych w powietrzu podczas produkcji materiału izolacyjnego i ich wpływu na zdrowie pracowników brak jeszcze powszechnie akceptowanych wyników. To samo dotyczy zawartości boranów w powietrzu, którym oddychają pracownicy produkcyjni. Wszystkie dotychczas przeprowadzone pomiary można określić jedynie jako “krótkotrwałe pojawianie się zależne od rodzaju i sposobu oraz reprezentatywności wykonywania pomiarów”.

Natomiast jako pewne można przyjąć, że stężenie włókien organicznych podczas przerobu papieru zawiera się w granicach 5 do 10 milionów włókien na m 3 (włókna o wymiarach krytycznych). Czy jednakże włókienka papieru, które w pewnym stopniu wykazują cechy wspólne z pyłem drzewnym, należy traktować jako ten pył, nie zostało jeszcze wyjaśnione. Okoliczność ta ma istotne znaczenie, gdyż pył drzewny na liście wartościującej szkodliwość (MAK) określany jest jako “materiał wywołujący uzasadnione podejrzenia o potencjał rakotwórczy”.

W stanie po wykonaniu izolacji materiał celulozowy nie ma już dalszego kontaktu z powietrzem atmosferycznym, gdyż jako zasadę można przyjąć, że strona elementu budowlanego, zwrócona do wnętrza pomieszczenia zawsze ma wkładkę szczelną dla pary wodnej i powietrza. Zatem nie występuje absolutnie najmniejsze zagrożenie dla zdrowia użytkownika przez pył drzewny. Również nie należy oczekiwać dyfuzji boranów z materiału izolacyjnego do atmosfery pomieszczenia.

Materiał izolacyjny z włókna celulozowego jest wyrobem otrzymywanym z surowca wtórnego – makulatury i został oznaczony “niebieskim aniołkiem” jako nie uciążliwy dla środowiska i spełniający wszystkie warunki, wymagane przy nadawaniu tego znaku.

Alternatywy
Zamiast materiału izolacyjnego z włókna celulozowego można używać wszystkich dostępnych materiałów izolacyjnych, sprawdzając za każdym razem relacje cena/ skuteczność. Szorstkie, płytowe materiały izolacyjne są bardzo trudne w obróbce przy instalowaniu (umieszczaniu) między krokwiami i w szkieletach ścian. Również charakterystyka ekologiczna powinna odgrywać rolę przy wyborze materiału.

Materiały izolacyjne z włókna celulozowego nie są jak dotychczas znormalizowane i dlatego podlegają obowiązkowi uzyskania atestu. Świadectwa dopuszczenia i atestów należy wymagać od Producentów, jeśli nie stanowią one normalnej części składowej dokumentacji technicznej przy zakupie.

Literatura
PN-93/B-04631. Materiały do izolacji cieplnej z włókien nieorganicznych. Metody badań.
Włókno celulozowe. Aprobaty techniczne nr 2145/96-AT-15, 2521/97-AT-15, 2575/97-AT-15, 2662/97-AT-15, 2670/97-AT-15 Instytutu Techniki Budowlanej. Katalog 1998, Warszawa.