- Budownictwo i budowa domu dla profesjonalistów – SolidnyDom.pl - http://solidnydom.pl -

Mechanika – zamki

Najstarszy znany zamek liczy ok. 4 tys. lat (rówieśnik piramid) i pochodzi on z
Chorsabad koło Niniwy. Zamki zapadkowe drewniane znane były w tym samym czasie w
Egipcie.
Dziś oferta zamków jest tak wielka ilościowo i asortymentowo że nawet fachowcy w tej
dziedzinie nie znają wszystkich oferowanych zamków (ponad 1500 rozwiązań liczone tylko
wg. podstawowej oferty firm renomowanych). Dlatego podam tylko moim zdaniem najważniejsze
informacje dotyczące zamków z takim zakresem informacji aby ułatwić wybór rodzaju
zamka dla drzwi planowanych (często wiąże się to także z wyborem konkretnego typu
drzwi antywłamaniowych) a także w końcowej części zamieszczam dane o zamkach
wpuszczanych pomocne w sytuacji gdy musimy wymienić zamek w drzwiach już istniejących
lub trzeba je wzmocnić dodatkowym zamkiem.

Wybór zamka wg. klucza i mechanizmu zamykania.

Jeśli chcemy zamontować zamek nie tylko ładny i wygodny ale i chroniący nasze
mieszkanie przed byle włamywaczem to należy ograniczyć poszukiwania tylko do zamków
które uzyskały w Polsce atest. Nie jest sprawą przypadku, że przy tak ogromnej ofercie
zamków atest uzyskało tylko kilkadziesiąt zamków.

Oferta zamków atestowanych

Jakie zabezpieczenia powinny mieć zamki atestowane i przed jakim rodzajem agresji?
Zamki atestowane są dostatecznie wytrzymałe aby przestępcy uniemożliwić ich
zniszczenie lub otwarcie przy pomocy np.. łomu (zbyt mała siła by zrobić to w
pojedynkę) . Zmusza to przestępców do działanie w grupie lub korzystanie z narzędzi
które czynią hałas. Na fotografii pokazany jest zamek który został jak widać
wyłamany lecz dla jego pokonania trzeba było kilku silnych mężczyzn wyposażonych w
specjalnie przygotowane do tego celu łomy. Zamek ten był nie do pokonania nie tylko
przez jedną lecz nawet przez dwie osoby!

Fot. Dla pokonania tego zamka trzeba było kilku silnych mężczyzn.
Przełamany zamek width=”198″ height=”210″> Zamek atestowany jest zabezpieczany przed zniszczeniem przez
nawiercenie czułego miejsca. Chronią przed tym specjalnie ukształtowane i wykonane
zabezpieczenia które powodują łamanie się wierteł przy próbie nawiercenia lub
powodują ześlizgiwanie się wiertła poza “czułe” dla zamka miejsce. Takie
zabezpieczenie może wchodzić w standardowe wyposażenie zamka i być nieodłączną jego
częścią lub może, w przypadku zamków kompletowanych, w skład wyposażenia wchodzić
na zamówienie . Zabezpieczenia przed przewiercaniem mogą mieć też same wkładki
(cylindry).

Wybór zamka wg. klucza.

Jakie może mieć znaczenie rodzaj klucza, przecież jeoli wybieramy zamek który ma
atest to chyba jest wszystko jedno jaki będzie miał klucz?

Po pierwsze, istotna jest przecież wygoda otwierania. Nie jest dobrze jeśli za
każdym razem musimy dokładnie przypatrywać się kluczowi aby go odpowiednio włożyć.
Klucz brany w dłoń powinien niemal sam ustawiać się w pozycji prawidłowej, a już
napewno jego prawidłowe ustawienie powinno dać się łatwo ustalić także w ciemności.
Drugim warunkiem doboru klucza który często musi być brany pod uwagę jest
zapewnianie łatwego trafienia kluczem w ciemności w otwór zamka (kształt klucza ale i
otworu w zamku).
Trzecim warunkiem doboru klucza (tym razem jest to związane bardziej z samą
konstrukcją zamka lub wkładki) jest łatwość zamykania i otwierania zamka. Jeśli
kluczem mają się posługiwać dzieci czy osoby starsze to przecież należy wykluczyć
wszystkie zamki (i klucze) które wymagają skomplikowanych czy siłowych operacji
. Czwartym warunkiem który trzeba brać pod uwagę jest sam kształt klucza: czy
nie będzie dziurawił kieszeni zbyt ostrymi krawędziami lub stanowił wręcz zagrożenia
w razie wypadku samochodowego gdy będziemy mieli go w kieszeni (patrz foto z kluczami)
. Piątym warunkiem jest sposób dorabiania duplikatu klucza. Najbezpieczniejszym
rozwiązaniem jest wybór takiego zamknięcia do którego klucz można dorobić tylko u
producenta na podstawie kodowanej karty zakupu. Jest to rozwiązanie bezpieczne lecz
najczęściej kosztowne. Problemem może być – zwłaszcza w miejscowościach oddalonych
od miejsca dorabiania kluczy – samo załatwianie i czas oczekiwania na duplikat
.

Wybór zamka.

Czy zamek ma być wpuszczany czy wierzchni czy też powinny być oba typy zamków
wynika najczęściej z samej konstrukcji drzwi. Jeśli mamy doczynienia z istniejącymi
drzwiami to może się okazać, że trzeba zmienić dwa zamki i ten podklamkowy czyli
wpuszczany i wierzchni.
Jakimi w takim przypadku kryteriami się kierować?
Decydując się na wymianę zamka podklamkowego czyli wpuszczanego (starego lub kiepskiego
montowanego w drzwi fabrycznie) po pierwsze trzeba znaleźć taki zamek który można
zamontować na miejsce starego aby jego wymiary (patrz tab. ceny zamków) były dokładnie
takie same lub taki aby można go było zamontować przy najmniejszych zmianach w
wyżłobieniu wnęki. Unikniemy wtedy osłabienia drzwi które przecież ktoś
projektował na konkretny wymiar zamka. Może się oczywiście okazać że drzwi wokół
zamka i tak trzeba wzmocnić np. blachą ale przecież nie osłabiamy w ten sposób
konstrukcji tylko ją dodatkowo wzmacniamy
. Otwieranie zamków czy to wpuszczanych czy wierzchnich od strony mieszkania lepiej
jeśli odbywa się za pomocą gałki (pokrętła) lub przesunięcia zasuwy ponieważ
unikniemy wtedy sytuacji poszukiwania klucza w przypadku konieczności nagłego
opuszczenia lokalu. Co prawda takie rozwiązanie w przypadku gdy drzwi nie są
antywłamaniowe wymaga zabezpieczenia przed otwarciem zamków przez wykonany w drzwiach
otwór ale lepsze to niż tragedia jaka może się wydarzyć gdy sami nie będziemy mogli
wyjąć z mieszkania.
Ponieważ zamknięcie na klucz od wnętrza wielu z czytelników traktuje jako
zabezpieczenie podczas snu to jednak uważam, że lepszym rozwiązaniem jest uzupełnienie
drzwi solidną zapornicą najlepiej połączoną z alarmem. Takie zalecenie wynika z
doświadczeń i wymagań strażaków w krajach zachodnich. Po prostu wymagane jest aby
strażak który wszedł do mieszkania przez okno mógł bez problemu opuścić je przez
drzwi. Należy się liczyć z tym, że te przepisy mogą być wprowadzone i u nas.
Może w tym momencie ktoś powiedzieć że ułatwia to wyniesienie łupu złodziejowi lecz
przecież jeśli wszedł on przez okno to i tamtędy też może wszystko wynieść. Nas
natomiast obowiązuje zasada – życie ważniejsze niż mienie.
Te informacje niech będą sygnałem, że trzeba dobrze się zastanowić przed
zamontowaniem zamka który można tak zamknąć z zewnątrz że nie można go otworzyć od
wewnątrz.
Niektóre z wykonań zamków są już fabrycznie przystosowane do współpracy z systemem
alarmowym. Mogą mieć zamontowane czujniki nacisku uruchamiające alarm przy próbie
siłowego otwarcia drzwi, czujniki sygnalizujące czy zamek jest otwarty czy zamknięty a
także mogą być wyposażone w otwieranie sterowane elektronicznie.
Oferowane są też zapornice alarmowe które mogą być stosowane do wielu typów zamków
gdyż są montowane na oscierznicy zamiast jarzma. Zamek z zapornicą hspace=”5″ src=”../wp-content/uploads/2009/02/__graf.dom.pl_bezp_zam-05.jpg” align=”left” vspace=”3″ width=”218″ height=”81″> Czy
zamek atestowany można źle zamontować?

Niestety tak i nawet błędy w montażu zdarzają się firmom zawodowo zajmującymi się
montażem. Najgroźniejszym błędem monterów jest zbyt słabe umocowanie do ościeżnicy
jarzma w które wchodzi rygiel przy zamykaniu zamka. Spotkałem nawet przypadki mocowania
jarzma do ościeżnicy na dwie – trzy śruby M3 co wyklucza zachowanie odpowiedniej do
wymagań wytrzymałości.
Drugim groźnym błędem jest złe dobranie rozmiarów eurowkładki do konkretnych drzwi.
Otóż od strony agresji eurowkładka nie może więcej wystawać niż 3 mm wg. PN poza
szyld (fot.) ponieważ nie można jej wtedy ani utrącić, ani złamać czy wyrwać. Jakie
są przykładowe wymiary eurowkładek (cylindrów) można znaleźć w nr150 Muratora 10/96
str. 129. Dane te umożliwiają optymalne dobranie wymiarów wkładki do grubości drzwi i
sposobu zamocowania zamka w drzwiach.
Fot. Ta eurowkładka (eurocylinder) wystaje z drzwi zbyt daleko.
Błąd w doborze wkładki. vspace=”3″ width=”69″ height=”189″> Dobieranie odpowiedniej wkładki do zamka ma ogromne
znaczenie dla jego odporności na przełamanie .
Na co trzeba jeszcze zwrócić uwagę przy wyborze zamka? To czy ma to być zamek
wierzchni czy wpuszczany wynika jak już wspomniałem najczęściej z konstrukcji drzwi i
ich sposobu zamykania. Pytanie tylko czy ma to być jeden zamek czy więcej? Jeśli
decydujemy się na jeden zamek to powinien on być z wielopunktową blokadą i lepiej
jeśli będzie on miał wymienną wkładkę (cylinder) czyli tę część w którą
wkładany jest klucz. Warto wtedy mieć w zapasie wkładkę z innym kompletem kluczy aby w
przypadku stwierdzenia braku jednego z kluczy z kompletu używanego natychmiast wymienić
wkładkę na tę zapasową.
Stosowanie większej liczby zamków niż dwa (wyjątkowo trzy) jest niewskazane i zalecane
jest aby zamki pochodziły od różnych producentów. Czy wkładki na klucze (cylindry)
różnych producentów są między sobą wymienne?
Jest stosowanych kilka standardów
które bez względu na producenta są między sobą wymienne lecz są także takie które
pasują do zamków tylko jednego producenta . Zamki wtedy mogą być różne ale pasuje do
nich ten sam typ wkładki. Największa oferta, występuje w tak zwanych eurowkładkach
(fot.). Oferowane są one co najmniej w kilkuset różnych wykonaniach różniących się
długością (w celu dopasowania do grubości drzwi , rodzajami kluczy, proporcją
wymiarów liczoną od języczka bębenka (zabieraka), sposobem otwierania od strony
wnętrza (klucz, gałka itp.).

Uwaga:
Są jeszcze czasami stosowane wkładki bardzo zbliżone kształtem do eurowkładki, co
jest czasem powodem pomyłek..
Wybór zamka czy też zamków z wymiennymi wkładkami jest szczególnie polecany w
sytuacjach gdy klucze do mieszkania musimy oddawać w obce ręce (remont, naprawa,
wynajęcie itp.) gdyż sami i natychmiast możemy taką wkładkę zamienić na inną.
Niektóre firmy oferują specjalnie na okres budowy czy remontu domu wkładki o
uproszczonej budowie (np. Gerda) które są już po wprowadzeniu się lokatorów
wymieniane na normalne, czyli o pełnej wytrzymałości i dzięki takiemu rozwiązaniu
unika się dorobienia klucza przez osobę niepowołaną.
Dobrej klasy wkładki mają taką techniką wykonane klucze, że dorobienie ich jest
możliwe tylko u producenta na podstawie karty zakupu. Ta uwaga dotyczy także dobrej
klasy zamków które są bez wymiennych wkładek.

Zabezpieczenia zamków przed celowym uszkodzeniem lub zablokowaniem dziurki od klucza.

Piętą Achillesa tych najlepszych zamków jest łatwość ich zablokowania przez dziurkę
od klucza. Jedna z metod zabezpieczania jest pokazana na fotografii obok – aby odblokować
dziurkę do klucza trzeba najpierw wybrać odpowiedni kod na blokadzie mechanicznej. SA
stosowane także inne zabezpieczenia dziurek np. nakładka zakładana na eurowkładkę
która jest blokowana specjalnym zamknięciem. alt=”Zamek zabezpieczony przed zapchaniem dziurki” hspace=”0″ src=”../wp-content/uploads/2009/02/__graf.dom.pl_bezp_zam-04.jpg”
align=”right” vspace=”3″ width=”129″ height=”255″> PN a wymiary zamków

. Ile zamków powinno być w drzwiach standardowych a ile w antywłamaniowych?
Nie zaleca się montować więcej niż trzy zamki do drzwi standardowych i więcej niż
dwa zamki w drzwiach antywłamaniowych. Dobrej klasy drzwi antywłamaniowe mają z reguły
jeden zamek z bolcami wysuwanymi przynajmniej w trzech kierunkach.
Uwagi dodatkowe : drzwi antywłamaniowe są oferowane z zabezpieczeniem termicznym lub
nie, dlatego zawsze trzeba sprawdzić ( a dotyczy to także zamków) czy mogą one być
montowane jako drzwi zewnętrzne gdyż w przeciwnym razie może się wytrącać -
zwłaszcza w zimie – wilgoć po stronie wewnętrznej drzwi

. Uwaga: Drzwi antywłamaniowe, jeśli nie są do tego fabrycznie przystosowane
(regulacja u dołu drzwi), mogą po ich zamontowaniu uniemożliwiać jakiekolwiek zmiany w
wysokości posadzki.
Wszystkie wątpliwości czyli: kiedy wymieniać a kiedy zostawić ościeżnicę, powinna
być drewniana czy stalowa, jak powinna być mocowana w murze, powinien rozwiązać
producent drzwi gdyż on najlepiej wie jaki sposób umocowania jego drzwi jest najlepszy.
Proszę jednak zwrócić uwagę, że poszczególni producenci drzwi oferują np. tylko
jeden sposób mocowania swoich drzwi lub kilka do wyboru w zależności od sytuacji (patrz
tabela nr drzwi ).

Uwaga na okoliczności ułatwiające użycie specjalnych narzędzi:
Czy przestępca może mieć dostęp do prądu a więc może używać elektrycznych
narzędzi (nie powinno być dostępnych z zewnątrz czynnych gniazdek) i czy może
używać głośnych metod przełamywania? Czy jest o co zaprzeć podnośnik?

Autor:

Stefan Jerzy Siudalski
Specjalista w dziedzinie zabezpieczeń
Od 26 lat na liście biegłych sądowych z dziedziny ochrony
http://ochrona.siudalski.pl [1]

Literatura:

  • “Zamki w drzwiach” Murator 10/96 .
  • OKNO kwartalnik tel. 052 286372
    • 1/97 “Zabezpieczenia okien i drzwi na balkony..”
    • 2/97 str. 58-59 “Jak zabezpieczyć drzwi?”
    • 2/97 str. 60-63 “Wybór zamka do drzwi”
    • 3/97 “Kontrola wejsć…”
    • 4/97 “Elektroniczna ochrona
      drzwi i okien”

Artykuł wydrukowany z Budownictwo i budowa domu dla profesjonalistów – SolidnyDom.pl: http://solidnydom.pl

Adres artykułu: http://solidnydom.pl/mechanika-zamki.html

URLs in this post:

[1] http://ochrona.siudalski.pl: http://ochrona.siudalski.pl

Copyright © 2009 SolidnyDom.pl. All rights reserved.