Projekty obiektów budowlanych i ich realizacja powinny w razie pożaru:

Postanowienia dyrektywy zostały w dużym stopniu uwzględnione w Ustawie Prawo budowlane (Dz. U. nr 89 z 1994 r., poz. 414 wraz z późniejszymi zmianami).

Rozważyć należy działania termiczne o rozmaitej intensywności, np. małe źródło ognia (palący się papieros, płonąca zapałka), pojedyncze płonące przedmioty (kosz ze śmieciami), pożar rozwinięty.

Wymagania
Formalne wymagania wykonania zabezpieczenia przed ogniem drewna i materiałów drewnopochodnych, czy też innych materiałów i elementów budowli zależą od oceny tych materiałów pod względem bezpieczeństwa przeciwpożarowego, klasyfikacji pożarowej oraz przepisów, norm, ustaw, rozporządzeń, a więc od szeregu czynników, z których ważniejsze to:

Specyfika produkowanych wyrobów i szczególne zagrożenie życia ludzi, z uwagi na ograniczone możliwości ewakuacji, spowodowały, że niektóre gałęzie przemysłu, jak np. stoczniowy, taboru kolejowego, lotniczy opracowały własne wymagania.

Materiały i elementy budowli wg klasyfikacji pożarowej przyjętej w Polsce dzieli się przede wszystkim pod względem ich:
1) palności,
2) zapalności,
3) stopnia rozprzestrzeniania ognia,
4) odporności ogniowej.

Właściwości elementów budowlanych
Właściwości elementów budowlanych pod względem wymagań przeciwpożarowych określa się ich odpornością ogniową i stopniem rozprzestrzeniania ognia, natomiast palność i zapalność charakteryzują właściwości materiałów budowlanych. W zależności od wymienionych czynników przepisy wyznaczają z jakich, tj. niepalnych czy palnych, materiałów może być wykonany dany element budowlany (jeżeli z palnych, to czy z nie zapalnych, trudno zapalnych czy łatwo zapalnych), jaką odpornością ogniową oraz stopniem rozprzestrzeniania ognia muszą się dane elementy budowlane charakteryzować.

Odporność ogniowa
Odporność ogniowa to zdolność konstrukcji lub elementu budynku wyrażająca czas spełniania przez nie w znormalizowanych warunkach fizycznych (zbliżonych do warunków pożaru) wymagań dotyczących:

Klasy odporności ogniowej
Klasy odporności ogniowej elementów budynku są następujące:
1) klasa F4 – o odporności ogniowej tF >=?240 min.,
2) klasa F2 – o odporności ogniowej 120 <=tF < 240 min.
3) klasa F1,5 – o odporności ogniowej 90 <=?tF < 120 min.
4) klasa F1 – o odporności ogniowej 60 <=?tF < 90 min.
5) klasa F0,5 – o odporności ogniowej 30 <=?tF < 60 min.
6) klasa F0,25 – o odporności ogniowej 15 <=?tF < 30 min.
7) klasa F0 – o odporności ogniowej tF < 15 min.

Podatność materiałów na rozprzestrzenianie ognia zależy głównie od właściwości materiałów okładzinowych. Elementy budowlane są pod tym względem dzielone na:

Klasy rozprzestrzeniania ognia
Zaliczenie elementu do odpowiedniej klasy pod względem rozprzestrzeniania ognia zależy od wyników badań ogniowych. Konstrukcje drewniane uważa się wg niektórych interpretacji za nierozprzestrzeniające ognia, gdy:

Klasyfikacja materiału
Konkretne rozwiazanie wymaga oczywiście potwierdzenia doświadczalnego. O klasyfikacji materiału budowlanego pod względem palności decyduje najcześciej zachowanie się jego próbek w temperaturze ok. 750 !C w specjalnej aparaturze.

Właściwości wyrobów powlekanych z okładzinami i laminowanych, wymagają jednak oddzielnego badania każdego materiału, z którego jest wykonany wyrób, i mogą być określane za pomocą innych badań dotyczących “reakcji na ogień”.

Istotnymi wlaściwościami materiałów i elementów budowlanych są też szybkość powierzchniowego rozprzestrzeniania się płomienia oraz wydzielania się ciepła przy spalaniu, ciepło spalania, toksyczność, dymotwórczość itp. Pod względem właściwości toksycznych produktów rozkładu termicznego i spalania, materiały budowlane są dzielone na bardzo toksyczne, toksyczne i umiarkowanie toksyczne, na podstawie oznaczanego wg umownej metody wskaźnika toksykometrycznego. Klasyfikacja właściwości dymotwórczych dzieli materiały na grupy: o małej intensywności dymienia, o średniej intensywności dymienia i intensywnie dymiące. Toksyczność materiałów, produktów ich rozkładu i spalania, a także ich dymotwórczość mają coraz większe znaczenie w ocenie przydatności drewna i materiałów drewnopochodnych do stosowania.

Właściwości pożarowe
Właściwości pożarowe są oznaczane za pomocą wielu umownych metod pomiarowych, częściowo znormalizowanych i zunifikowanych, wskazujących na zachowanie się materiału w różnych fazach pożaru, od inicjacji pożaru przez przypadkowe źródła ognia lub ciepła do fazy rozwiniętego pożaru. O zaklasyfikowaniu materiału do grupy palnych (materiały pochodzenia organicznego lub uzyskane z ich przerobu) lub niepalnych (naturalne lub sztuczne materiały nieorganiczne) decydują wyniki badań palności wykonywanych w Polsce w podanych poprzednio warunkach wg PN-93/B-02862. Oznaczania odporności ogniowej elementów budowli wykonywane są, w znormalizowanych wg uzgodnień międzynarodowych warunkach działania ognia (zależność czas – temperatura) na znormalizowane elementy próbne (wg PN-90/B-02851).

Palność drewna
Drewno i materiały drewnopochodne są zaliczane wg metody badania niepalności materiałów budowlanych (PN-93/B-02862) do materiałów palnych, gdyż dość łatwo ulegają termicznemu rozkładowi. Dalszy ich podział pod względem stopnia palności lub inaczej zapalności przeprowadza się wg wyników badań wykonywanych tzw. metodą radiacyjną (PN-B-02874:1996) na materiały niezapalne (I stopień palności), trudno zapalne (II stopień palności) i łatwo zapalne (III stopień palności). Mogą być one także klasyfikowane pod względem stopnia rozprzestrzeniania ognia, zwłaszcza przy stosowaniu jako materiały wykończeniowe – PN-B-02854:1996 – rozprzestrzenianie płomieni po posadzkach podłogowych.

Wpływ środków zabezpieczających na palność drewna
Niezabezpieczone środkami ogniochronnymi drewno i materiały drewnopochodne (płyty pilśniowe twarde, pilśniowe twarde lakierowane, płyty pilśniowe porowate, płyty wiórowe, sklejki) o gęstości do ok. 650 kg/m 3 zalicza się najczęściej wg badań metodą radiacyjną (PN-B-02874:1996) do grupy materiałów łatwo zapalnych stanowiących potencjalnie największe niebezpieczeństwo pożarowe. Klasyfikacja tych materiałów, ale o większej gęstości, a także grubości, zabezpieczonych przeciwogniowo (znaczenie ma ilość i rodzaj zastosowanego środka ogniochronnego), z domieszkami związków nieorganicznych do płyt, nie jest już tak jednoznaczna i często, choć zależy to również od metody pomiarowej, zalicza się je do materiałów średnio lub trudno zapalnych. W badaniach wg metody radiacyjnej np. płyty wiórowe o gęstości 750 kg/m 3 i grubości 18 mm klasyfikowano jako trudno zapalne, o gęstosci 766 kg/m 3 i grubości 12 mm jako łatwo zapalne, a o gęstości 755 kg/m 3 i grubości 18 mm, ale laminowane – jako niezapalne, płytę pilśniową twardą pokrytą jednokrotnie środkiem Polcelochron zaliczano do łatwo zapalnych, a pokrytą dwukrotnie tym środkiem do trudno zapalnych.

Ostateczne zaliczenie poszczególnego, rozpatrywanego materiału do odpowiedniej grupy może nastąpić na podstawie klasyfikacji wg obowiązującej metody badań.

Ograniczenia w stosowaniu materiałów palnych
Ograniczenia w stosowaniu materiałów palnych dotyczą m.in. dróg ewakuacyjnych, wykładzin i sufitów podwieszonych czy też wydzieleń stanowisk pracy zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa podanym na początku rozdziału. W budynkach zaliczonych do kategorii ZL III i ZL IV dopuszcza się adaptacje poddasza o konstrukcji drewnianej na cele mieszkalne, biurowe itp., pod warunkiem oddzielenia konstrukcji poddasza od pomieszczeń użytkowych przegrodami o odporności ogniowej co najmniej 30 min w budynku niskim, a co najmniej 60 min w budynku średnio wysokim i wysokim, przy czym wysokość budynków określa się według stanu przed adaptacją poddasza. W budynkach zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi jest zabronione stosowanie do wykończenia wnętrz materiałów, których produkty rozkładu termicznego są bardzo toksyczne lub intensywnie dymiące. Na drogach komunikacji ogólnej, służących celom ewakuacji, stosowanie materiałów łatwo zapalnych jest zabronione. W pomieszczeniach budynków zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, w których może przebywać jednocześnie więcej niż 50 osób, stałe elementy wyposażenia oraz wystroju wnętrz powinny być wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych. W pomieszczeniach zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, w których jednocześnie może przebywać nie więcej niż 100 osób, dopuszcza się stosowanie podwieszonych sufitów wykonanych z materialów trudno zapalnych, nie kapiących i nie odpadających pod wpływem ognia. W ścianach zewnętrznych budynku kategorii ZL II mogą być stosowane materiały izolacyjne palne, jeżeli osłaniająca je od wewnątrz okładzina ścian jest wykonana z materiału niepalnego, ma odpowiednią odporność ogniową w budynku danej klasy (np klasy B – 60 min), przy czym okładzina zewnętrzna, jej zamocowania i izolacja termiczna ściany zewnętrznej budynku na wysokości powyżej 25 m od poziomu terenu muszą być wykonane z materiałów niepalnych.

Możliwości stosowania materiałów łatwo zapalnych są w niektórych sytuacjach ograniczone, a wymaga się lub dopuszcza możliwość stosowania materiałów trudno zapalnych. Stosowane rozwiązania powinny być konsultowane z organami ochrony przeciwpożarowej lub budowlanymi m.in. dla zgodności z aktualnymi przepisami, normami i zezwoleniami stosowania.

Literatura
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 10 z 8 lutego 1995 r., poz. 46, wraz z późniejszymi zmianami; Dz. U. nr 132 z 28 października 1997 r., poz. 878)
PN-91/B-02840 Ochrona przeciwpożarowa budynków Nazwy i określenia
PN-90/B-02851 Ochrona przeciwpożarowa budynków Metoda badania odporności ogniowej elementów budynków
PN-B-02851:1997 Ochrona przeciwpożarowa budynków – Badania odporności ogniowej elementów budynku Wymagania ogólne i klasyfikacja
PN-B-02854:1996 Ochrona przeciwpożarowa budynków – Metoda badania rozprzestrzeniania płomieni po posadzkach podłogowych
PN-93/B-02862 Ochrona przeciwpożarowa budynków Metoda badania niepalności materiałów budowlanych
PN-B-02874:1996 Ochrona przeciwpożarowa budynków Metoda badania stopnia palności materiałów budowlanych