W ostatnich latach podłoże w postaci samopoziomującego jastrychu anhydrytowego zyskuje coraz większe znaczenie.

Do wykonania samopoziomującego jastrychu anhydrytowego jako spoiwo służy anhydryt (chemicznie – bezwodny siarczan wapnia).

Wyróżnia się trzy rodzaje anhydrytu.
Anhydryt naturalny – uzyskiwany przez odspajanie tej skały w kamieniołomie, a następnie mielony.
Anhydryt syntetyczny – otrzymywany jako produkt odpadowy w procesie produkcji kwasu fluorowodorowego. W reakcji chemicznej wytrąca się wtedy siarczan wapnia, który następnie neutralizuje się i przygotowuje w odpowiedni sposób, aby nadawał się na jastrych.
Anhydryt termiczny – (zwany w Niemczech anhydrytem REA) powstaje podczas odsiarczania gazów spalinowych w elektrowniach opalanych węglem. Wtedy spaliny zawierające dwutlenek siarki przepuszcza się przez mleko wapienne; tracą one wówczas siarkę i powstaje gips REA. W autoklawie odsącza się z niego wodę krystalizacyjną przez wypalanie. Zależnie od rodzaju procesu wypalania, powstaje półhydrat alfa lub beta. Półhydrat alfa jest w coraz większym stopniu stosowany do wykonywania jastrychów.

Spoiwa te są – przy przyjęciu określonej receptury przez producenta – mieszane w fabryce z kruszywem i różnymi dodatkami.

W związku z tym przy badaniach i ocenie powierzchni wykonanego jastrychu powinno się zwracać uwagę na wymagania określone przez producenta.

Jastrych anhydrytowy samopoziomujący w przypadku ogrzewań podłogowych wodnych

Samopoziomujące jastrychy anhydrytowe nadają się bez ograniczeń także na jastrychy grzejne. Płynna konsystencja podczas układania umożliwia optymalne otulenie poszczególnych rur grzejnych i dzięki temu oddawanie ciepła do jastrychu odbywa się równomiernie.

Użycie samopoziomujących jastrychów anhydrytowych w połączeniu z ogrzewaniem podłogowym elektrycznym wymaga dokładnego uzgodnienia sposobów pracy układacza ogrzewania oraz jastrycharza.

Usytuowanie dylatacji w warstwie rozkładającej obciążenie ustala się na podstawie danych producenta.

Rozgrzewanie (rozruch) samopoziomującego jastrychu anhydrytowego powinno nastąpić, według DIN 4725-4 oraz danych producenta, najwcześniej po siedmiu dniach. Pierwsze rozgrzewanie zaczyna się temperaturą zasilania 25 !C, którą należy utrzymywać przez trzy dni. Następnie nastawia się maksymalną temperaturę zasilania i utrzymuje ją przez dalsze cztery dni. Wreszcie jastrych stopniowo “odpuszczamy” – każdego dnia zmniejszamy o 10 !C.

Podczas fazy rozgrzewania i ochładzania jastrych należy chronić przed przeciągami i innymi ujemnymi wpływami. Ponieważ po opisanym procesie rozgrzewania nie ma pewności, że jastrych osiągnął wilgotność resztkową, konieczną, aby można było kłaść płytki, należy przeprowadzić pomiar wilgotności aparatem CM. W celu pomiaru wilgotności należy w powierzchni grzejnej wybrać odpowiednie miejsca do sprawdzenia. Niezależnie od faktycznej liczby pomiarów powinno się sprawdzić co najmniej trzy miejsca na każde 200 m 2 lub na każde mieszkanie.

Wskazówki praktyczne

Badania, ocena i przygotowanie jastrychu anhydrytowego samopoziomującego do układania płytek metodą cienkowarstwową

Powierzchnię jastrychu anhydrytowego należy gruntownie przeszlifować zwyczajną szlifierką do mas szpachlowych, używając papieru ściernego o uziarnieniu 16, a następnie odkurzyć odkurzaczem przemysłowym, jeśli nie ma na ten temat wiążących, innych przepisów producenta. Szlifować trzeba możliwie jak najwcześniej, z reguły po siedmiu do dziesięciu dniach. Dzięki wczesnej operacji szlifowania można korzystnie wpłynąć na proces wysychania jastrychu anhydrytowego samopoziomującego.

Na rysunku 2 pokazano przeszlifowany jastrych anhydrytowy samopoziomujący. Pod światło można poznać, że naskorupienie (połyskujące miejsca) nie zostało całkowicie usunięte; w tych partiach jastrych trzeba ponownie oszlifować.

Wytrzymałość powierzchniową przeszlifowanego jastrychu anhydrytowego samopoziomującego należy na miejscu ocenić przez zarysowanie na krzyż. Jeśli rozpozna się na powierzchni chwiejne partie lub cienkie, mocne łupiny, to należy je całkowicie usunąć, na przykład przez zeszlifowanie.

Dojrzałość do kładzenia płytek a wilgotność resztkowa
Jastrych anhydrytowy samopoziomujący dojrzał do układania płytek ceramicznych i płyt metodą cienkowarstwową, gdy jego wilgotność resztkowa, zmierzona aparatem CM wynosi nie więcej niż 0,5%. Próbkę pomiarową powinno się pobierać z dołu warstwy jastrychu.

Pomiar przyrządami elektronicznymi może jedynie posłużyć do oceny istniejącej wilgotności resztkowej. Jednak pozwala on też na wykrycie gniazd wilgoci na powierzchni jastrychu.

Trzeba więc potem wykonać niezawodny pomiar aparatem CM.

Wstępna obróbka i zagruntowanie
Gdy stwierdzono, że nie ma zeskorupień i złuszczeń, należy jastrych oczyścić za pomocą odkurzacza przemysłowego. Zaraz potem nakłada się na powierzchnię jastrychu gruntownik dyspersyjny rozcieńczony według wskazań producenta. Gruntownik wnika w górną część warstwy jastrychu (jego pory i kapilary) i wiąże ewentualne resztki pyłu. Po okresie wysychania (12-24 godz.) środek gruntujący przekształca się w cienką, przezroczystą błonę.

Zagruntowanie ma z jednej strony za zadanie zamknąć pory i kapilary oraz związać resztki pyłu, a z drugiej strony – wyschnięta substancja gruntująca ma zatrzymać wilgoć pochodzącą z zaprawy cienkowarstwowej, zastosowanej do układania płytek i płyt, z daleka od jastrychu anhydrytowego.

Na rysunku 3 pokazano przeszlifowany i odkurzony jastrych anhydrytowy samopoziomujący. Górną połowę powleczono gruntownikiem dyspersyjnym. Zaraz po wyschnięciu substancji gruntującej nastąpiło ułożenie płytek terakotowych 15 x 15 cm przy użyciu odpowiedniej zaprawy cienkowarstwowej. Po wystarczającym stwardnieniu zaprawy cienkowarstwowej poddano płytki próbie odbijania.

Nakład siły konieczny do odbicia płytki w przypadku niezagruntowania należy uznać za nieznaczny. Przez wykonanie zagruntowania w istotny sposób polepsza się przyczepność podłoże/zaprawa cienkowarstwowa. Wynik taki ukazuje ponadto, że strefa złamania dzięki zastosowaniu zagruntowania przesuwa się dalej w górną stronę jastrychu.

Jastrych anhydrytowy samopoziomujący w pomieszczeniach mokrych

Jastrychy anhydrytowe samopoziomujące sprawdziły się dobrze w robotach wewnętrznych. Nadają się także do pomieszczeń o nieco większej wilgotności powietrza, jak kuchnie domowe i łazienki.

Według instrukcji podanej tutaj w “Literaturze”, jastychy anhydrytowe samopoziomujące nadają się do I klasy oddziaływania wilgoci.

Klasa oddziaływania wilgoci I oznacza, że działanie wody jest jedynie okresowe i krótkotrwałe (pryskanie). Przykłady: łazienki bez wpustu podłogowego z brodzikiem natryskowym lub wanną kąpielową.

Przy bardziej intensywnych oddziaływaniach nie należy stosować jastrychów anhydrytowych samopoziomujących.

Wybór zaprawy cienkowarstwowej
Do układania płytek i płyt na przygotowanym jastrychu anhydrytowym samopoziomującym powinno się stosować hydraulicznie twardniejące zaprawy cienkowarstwowe odpowiednio zmodyfikowane polimerami. Wybór uzależnia się w szczególności od rodzaju układanych płytek i płyt.

Dylatacje w wykładzinie z płytek
W wykładzinach z płytek i płyt, dylatacje wykonuje się w tych samych miejscach nad istniejącymi dylatacjami w jastrychu anhydrytowym. Oprócz tego należy wykonywać dylatacje w wykładzinach przy wielkości pola > 40 m 2 oraz przy długości boku > 8 m. Ponadto trzeba w wykładzinie z płytek stosować dylatacje w miejscu drzwi – niezależnie od istniejących dylatacji w jastrychu.

Literatura
Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych. Budownictwo ogólne tom I, część 4. Arkady, Warszawa 1990.
Merkblatt: Hinweise f.r die Ausf.hrung von Abdichtungen im Verbund mit Bekleidungen und Bel-gen aus Fliesen und Platten f.r den Innen- und Au§enbereich. 1997 (Instrukcja: Wskazówki wykonania izolacji przeciwwilgociowych zespolonych z okładzin i wykładzin z płytek i płyt wewnątrz i na zewnątrz).
DIN 18157-1. Ausf.hrung keramischer Bekleidungen im D.nnbettverfahren. Hydraulisch erh-rtende D.nnbettmżrtel (Wykonanie okładzin ceramicznych metodą cienkowarstwową. Hydraulicznie twardniejące zaprawy cienkowarstwowe).