Niniejsze opracowanie dotyczy rzemieślniczego wykonania pokryć dachowych i elewacji z blachy. W zależności od użytego materiału mogą wchodzić tutaj w grę różne sposoby wykonania – od rozpowszechnionej techniki rąbków stojących, poprzez łączenie blachy na listwy, aż do spłaszczonych rąbków w kryciu dachów ołowiem.

W przeciwieństwie do samonośnych paneli, profili trapezowych itp., dla których wykonuje się oparcia (podpory) tylko w statycznie niezbędnych odstępach, w przypadku techniki rąbków stojących lub łączenia na listwy jest konieczna konstrukcja podkładowa pełnopowierzchniowa (nie ażurowa).

Wymagania
Do tej kategorii można ponadto zaliczyć okładziny z gotowych (prefabrykowanych) tafli blaszanych, np.: blach rombowych. Dzięki opisanej technice łączenia blach można uzyskać optycznie wyrazisty podział powierzchni elewacji.

Zależnie od rodzaju wykonywanych połączeń, w robotach blacharskich obowiązują odpowiednie wymagania. Na przykład wysokość gotowego rąbka stojacego podwójnego powinna wynosić co najmniej 23 mm.

W zależności od: zastosowanego rodzaju rąbka, technicznie wykonalnej metody tworzenia rąbka, spadku dachu, jak również od miejscowych warunków stosuje się odmienne wysokości rąbków. W żadnym wypadku wysokość rąbka nie może być mniejsza od minimalnej. Przy łączeniu na listwy wysokość zagięcia arkuszy z reguły wynosi 40 mm.

Za podstawową regułę należy przyjąć, że pokrycia blaszane nigdy nie powinny być wykonywane na dachach o spadku mniejszym niż 3! (jedynym wyjątkiem byłoby tu pokrycie ze stali szlachetnej łączone zgrzewarką rolkową). Przy dachach krytych blachą tytanowo-cynkową należy przedsięwziąć konstrukcyjne środki specjalne, jak wpuszczanie w rąbek taśmy uszczelniającej, jeżeli spadek dachu jest mniejszy niż 7!.

W dalszym ciągu zostaną przedstawione różne rodzaje rąbków i sposoby układania pokryć wraz z ich technicznymi szczegółami.

Rąbek pojedynczy
Najprostsze połączenie rąbkowe powstaje wtedy, gdy wykonamy zwyczajne nałożenie na siebie dwóch zagięć o różnej wysokości. Rąbek pojedynczy można stosować przy nachyleniach dachu > 45!, w nakrywach, obramowaniach, okładzinach ścian itp.

Rąbek stojący kątowy
Rabek stojący kątowy jest właściwie nie zamkniętym do końca rąbkiem stojącym podwójnym. Nadaje się on do gładkich powierzchni dachowych i prostoliniowych, podłużnych powierzchni, jak również w celu uzyskania optycznej strukturyzacji połaci przez powstanie efektownych cieni. Przede wszystkim należy pamiętać, że:

na obszarach bogatych w opady śnieżne trzeba przestrzegać minimalnego nachylenia dachu 35! (70%) dla zapobieżenia zalaniu rąbków w sytuacji nawisów lodowych,

w regionach o normalnych opadach trzeba przestrzegać minimalnego nachylenia dachu 25! (46,6%).

Rąbek stojący podwójny
Jeżeli dwa zagięcia o różnej wysokości zostaną ze sobą połączone w podłużnym kierunku przez podwójne przewrócenie występów blachy, mówimy o rąbku stojącym podwójnym. W przeciwieństwie do rąbka pojedynczego, w którym krawędź cięcia wyższego zagięcia jest widoczna, przy rąbku stojącym podwójnym nie widać już żadnych krawędzi cięcia.

Żabki umiejscowione w strefie zagięcia wskutek podwójnego sfałdowania stają się elementem składowym systemu i zapewniają tym samym przeniesienie siły zamocowania do podkładu. Zalecony minimalny spadek dla dachów z takim rodzajem połączeń pokrycia wynosi > 7!. Przy zachowaniu pewnych reguł, jest możliwe zejście jeszcze niżej – do spadku dachu > 3!. Jak już opisano, dla blachy tytanowo-cynkowej w razie zejścia poniżej granicy 7! są niezbędne określone środki specjalne.

Trzeba w tym miejscu jeszcze raz zaznaczyć, że wyżej wymienione dachy zaliczają się do deszczoodpornych, jednak nie są one wodoszczelne.

Specjalne wykonania rąbków stojących
Blachy już zaprofilowane w warsztacie mogą być łączone na rąbki stojące o specjalnym wykonaniu. Takie wariantowe odmiany znanych już wykonań mają często wyższe zagięcia. W przypadku pokrycia ze stali szlachetnej, zagięcia w strefie zakładu spaja się za pomocą zgrzewarki rolkowej, a następnie zamyka rąbkiem pojedynczym. W spoinie zgrzewanej są już zamocowane żabki. Dodatkowo dach wodoszczelny można zabezpieczyć przez położenie nadkładu obciążającego.

Łączenie na listwy
Systemy listwowe charakteryzują się stosowaniem drewnianej listwy, kwadratowej lub trapezowej, osadzanej na deskowaniu. Zagięcia poszczególnych arkuszy przylegają do listwy i są chowane pod nakrywę listwy, która także zachodzi na boczne zagięcia. Zagięcia arkuszy wynoszą około 40 mm.

Połączenia poprzeczne
Obok połączeń podłużnych, także połączenia poprzeczne są ważnym składnikiem pokrycia dachowego o określonym spadku.

Sposób wykonania połączeń poprzecznych zależy od wybranego pokrycia dachu i od jego nachylenia. Możliwe są tutaj wykonania podane w tablicy 1.

Do wykonania wodoszczelnych połączeń poprzecznych w zależności od materiału – nadają się rozwiązania podane w tablicy 2.

Niezależnie od tego, przy wszelkich technikach łączenia jest możliwe wykonanie uskoku spadku. Powstaje przy tym wysokościowa różnica (do 60 mm) poszczególnych płaszczyzn prowadzących wodę. Ogólnie biorąc, wykonanie to nadaje się do spadków dachu większych niż 5% (3!).

Literatura
KU” W.: Roboty pokrywcze i blacharskie. Arkady, Warszawa 1974.
Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych. Budownictwo ogólne tom I, część 3. Arkady, Warszawa 1990.
PN-61/B-10245. Roboty blacharskie budowlane z blachy stalowej ocynkowanej i cynkowej. Wymagania i badania techniczne przy odbiorze.
DIN 18338. Dachdeckungs- und Dachabdichtungsarbeiten (Roboty dekarskie i izolacyjne wodochronne na dachu).
DIN 18339. Klempnerarbeiten (Roboty blacharskie).
Fachregeln des Klempner-Handwerks. In: Richtlinien f.r die Ausf.hrung von Metall-D-chern, Au§enwandbekleidungen und Bauklempnerarbeiten (Fachowe reguły dla rzemiosła blacharskiego, w: Wytyczne wykonania dachów metalowych, okładzin ścian zewnętrznych i robót blacharskich budowlanych). ZVSHK, St. Augustin.
Regeln f.r Metallarbeiten im Dachdeckerhandwerk (Zasady wykonywania robót metalowych w rzemiośle dekarskim). ZVDH, Kolonia.