Twórcy nowoczesnych technologii, których głównie obarcza się
odpowiedzialnością za zaistniałą sytuację, starają się odpokutować
winy, wprowadzając coraz to lepsze rozwiązania, mające na celu ochronę
albo przynajmniej zwolnienie tempa zagrożeń wpływających na naszą
planetę.

Nowe tendencje zawitały również do branży budowlanej. Architekci i
konstruktorzy domów energooszczędnych zwracają uwagę na to, że jeśli do
kogoś nie przemawia idea ochrony środowiska, to na pewno przemówi
aspekt oszczędności, które w sposób bardzo widoczny wpłyną na domowy
budżet, szczególnie w momencie, gdy ceny energii stale rosną.

Polacy zużywają trzy razy więcej energii niż kraje leżące w podobnej strefie klimatycznej.
Jednak i nasza świadomość poprawy izolacyjności i energooszczędności
budynków jest coraz głębsza. Nie tylko rozpoczynając budowę nowego domu
zastanawiamy się nad korzystnymi rozwiązaniami w zakresie
energooszczędności, ale również modernizujemy coraz częściej istniejące budynki.

Na jakość budowy tych ostatnich miały wpływ przede wszystkim
obowiązujące w danym czasie przepisy budowlane. Wskutek zmiany
przepisów od 1985 do 1998 roku przeciętne roczne zużycie energii na
ogrzewanie zmalało w Polsce trzykrotnie! Nadal jednak obowiązujące
prawo nie nadąża za postępem technologii, toteż budynek, w którym
zużywa się mniej energii niż w budynku, spełniającym obowiązujące
rozporządzenia prawne, nazywamy właśnie domem energooszczędnym.

Projekt domu energooszczędnego

Dom energooszczędny powstaje na etapie projektu. W
projekcie muszą więc być uwzględnione te rozwiązania, które mają na
celu efektywne gospodarowanie energią w budynku. Dom
energooszczędny to taki, w którym przede wszystkim stawia się na
poprawę izolacji termicznej budynku, zmniejszenie zużycia energii oraz
na poprawę klasy energetycznej.
Cechy te mają wpływ nie tylko
na zmniejszenie kosztów utrzymania budynku, ale także na wystawienie
certyfikatu energetycznego o wyższych współczynnikach, co przyczyni się
do wyższej ceny ewentualnej sprzedaży domu. Inwestycja w przyszłość…
naszego portfela, bowiem przyjmuje się, że oszczędności wyniosą 30-50% w porównaniu z budynkami „normatywnymi”, czyli takimi, które spełniają obowiązujące prawa.

Dobór działki

Bardzo istotne jest, aby wybierając działkę budowlaną, na której
powstanie nasz dom, zwrócić uwagę czy posiada warunki naturalne
przydatne w budowie domu energooszczędnego. Przede wszystkim wybierajmy
działkę, która umożliwi zorientowanie budynku w kierunku południowym.
Nierówności terenu również mogą okazać się przydatne: zagłębienie
wykorzystajmy do budowy piwnicy lub pomieszczenia gospodarczego, skarpy
zaś ukryją północną ścianę naszego budynku. Wysokie drzewa, szczególnie
liściaste, pozwolą w naturalny sposób osłonić dom przed wiatrami, a w
okresie zimowym – wykorzystać maksymalnie energię słoneczną.

wybor_dzialki

Architektura

Bryła domu energooszczędnego powinna być jak najbardziej zwarta.
Musimy pamiętać, że im mniejsza jest powierzchnia przegród
zewnętrznych, tym mniejsze będą straty ciepła. Wybierając projekt domu
ze względu na powierzchnię użytkową, zwróćmy więc uwagę na to, by
powierzchnia ścian i dachu była jak najmniejsza oraz nie miała załamań.
Dlatego najkorzystniej wybudować dom na planie prostokąta,
z dłuższym bokiem zwróconym na południe, z dachem dwu-, a nawet
jednospadowym. Maksymalne wykorzystanie energii słonecznej ułatwia
również zastosowanie na dachu kolektorów słonecznych. W projekcie dachu powinno się więc znaleźć miejsce na to rozwiązanie.

Projekt domu powinien również przewidywać wyższą wysokość parteru. Pod stropem bowiem ukryte będą przewody instalacji rekuperacji.

Rozmieszczenie pomieszczeń

Skoro nasza działka pozwala na zorientowanie budynku w kierunku
południowym, to właśnie tam powinniśmy zaplanować pokoje dzienne,
salony z dużymi oknami. Przeszklone ściany pozwolą na większe
wykorzystanie ilości ciepła płynące z promieni słonecznych, przez co
zmniejszymy zapotrzebowanie na energię do ogrzewania i oświetlenia. I
odwrotnie – usytuowanie w północnej części domu takich pomieszczeń, jak
spiżarnia, wejście, pomieszczenia techniczne czy gospodarcze,
uniemożliwi przenikanie doń słońca. W pomieszczeniach tych bowiem nie
potrzebujemy ani ogrzewania, ani dużych okien.

rozmieszczenie_pom2

Warto rozważyć również budowę ogrodu zimowego od strony południa. Ogrzewany promieniami słonecznymi nie będzie
wymagał dodatkowych nakładów energii, a wybudowany przy ścianie
akumulującej ciepło będzie miał wpływ na ogrzanie pomieszczeń
sąsiadujących, które również ochroni od wiatru. Przeszklone
pomieszczenie korzysta ze światła dziennego, toteż nie będziemy włączać
oświetlenia nawet w pochmurny poranek. Dzięki oranżerii możemy zużywać o 10-30 % mniej energii!

rozmieszczenie_pom

Buforem termicznym może również stać się garaż, wbudowany w bryłę
domu, w przeciwieństwie do piwnicy, z której – mając wystarczająco dużą
działkę na dodatkowe pomieszczenie gospodarcze – powinniśmy zrezygnować.
Takie rozmieszczenie pomieszczeń powoduje podzielenie budynku właśnie
na strefy buforowe dodatkowo zmniejszające straty energii cieplnej.

Przegrody zewnętrzne

Zastosowanie izolacji termicznej w ścianach, oknach i drzwiach to
połowa sukcesu. W dobrym projekcie energooszczędnym nie powstają także
tzw. mostki termiczne. Wybierając projekt zwróćmy
więc uwagę na to, czy zachowana została stała grubość oraz ciągłość
izolacji termicznej, a także czy stolarka jest osadzona w grubości
warstwy termoizolacyjnej. Tylko właściwe połączenie okien i drzwi ze
ścianami czy ścian fundamentowych z podłogą na gruncie mogą świadczyć o
tym, że nasz projekt będzie spełniał zadanie oszczędzania energii.
Mostki termiczne bowiem powodują wzmożoną ucieczkę ciepła. Oprócz
błędów projektowych, mogą one powstać w miejscach osadzenia balkonu.
Dlatego też w projekcie energooszczędnym raczej powinniśmy zrezygnować
ze wspornikowych balkonów na rzecz konstrukcji samonośnych. Mostki
termiczne są również wynikiem niestarannego wykonawstwa, więc oprócz
właściwości projektu, należy skupić się na fachowo wykonanej i solidnej
stolarce okiennej i drzwiowej.

Czego wymagać od architekta?

Projekt energooszczędny przewiduje nie tylko powyższe rozwiązania,
ale również, jako całkowita dokumentacja architektoniczna, wskazuje,
jakie materiały powinny zostać użyte przy budowie domu
energooszczędnego. Zestawienie materiałów budowlanych powinno więc być
dołączone do projektu, ze szczególnym uwzględnieniem materiałów i
sposobu izolacji termicznej budynku.

Nie mniej istotne jest zastosowanie wentylacji mechanicznej z
odzyskiem ciepła. Nowocześnie myślący architekt zastosuje to
rozwiązanie w swoim projekcie, bez tego bowiem trudno mówić o
energooszczędności.

architekt_energooszczedny

Czy to się opłaca?

Budowa domu energooszczędnego na pewno będzie bardziej kosztowna niż
podobnego budynku, zaprojektowanego zgodnie z obowiązującymi normami.

- Podstawowym kryterium jakim kieruję się przy projektowaniu domu energooszczędnego jest rachunek zysków i strat – wyjaśnia Maciej Matłowski, arch. MTM STYL. – Z
jednej strony chciałbym zaprojektować budynek najbliższy założeniom
domu pasywnego, w którym najpełniej jest realizowana idea
energooszczędności, z drugiej zaś strony mam świadomość kosztowności
pewnych rozwiązań, których zastosowanie przez inwestora byłoby
niewspółmierne do zakładanych zysków. Stąd dom energooszczędny jest
rozwiązaniem optymalnym; pomiędzy kosztami inwestycji a zwrotem
poniesionych kosztów na przestrzeni kilku lat.

Poniesione koszty w wyniku zwiększonej izolacyjności termicznej mogą się zwrócić już po 3-5 latach, czyli bardzo szybko!

- Natomiast inwestycje w okna o współczynniku U<1,0 W/(m2K),
ogrody zimowe, kolektory słoneczne czy pompy ciepła trzeba za każdym
razem rozpatrywać indywidualnie. Ich amortyzacja następuje zwykle po
kilkunastu latach
– dodaje arch. Matłowski.