- Budownictwo i budowa domu dla profesjonalistów – SolidnyDom.pl - http://solidnydom.pl -

Recykling

Zdzisław Dyląg

Recykling (recyrkulacja) polega na przetwarzaniu zużytych materiałów (wyrobów), odpadów poprodukcyjnych i konsumpcyjnych w surowce wtórne umożliwiające wytwarzanie nowych produktów o właściwościach i przeznaczeniu podobnym do pierwotnego lub o przeznaczeniu nawet całkowicie zmienionym (w postaci np. paliw energetycznych, żużla, kompostu i biogazu), lub nawet tylko do np. kształtowania powierzchni gruntów czy ich dostosowywania do określonych potrzeb. Do głównych źródeł odpadów poprodukcyjnych należą u nas: górnictwo węglowe, wydobycie surowców mineralnych, przemysł energetyczny i hutnictwo. Z ogólnej ilości wytworzonych u nas w 1998 r. odpadów poprodukcyjnych wykorzystano ok. 70%, z tego ponad 60% dla celów przemysłowych. Recykling jest jednym z elementów ekorozwoju. Najkrócej określa się recykling jako "technologię ponownego wykorzystywania materiału" lub – "odtwarzanie surowców". Utylizacja jest jednym z jego elementów. Według niektórych autorów procesy określane obecnie krótko jako "recykling", mają już długą tradycję oraz rozpatrywane były i są po prostu jako "zagospodarowywanie odpadów" ("ekologizacja odpadów"). Recykling ma bardzo istotne znaczenie z kilku powodów. Należą do nich jego bardzo duże możliwości, zarówno ekonomiczne jak i ekologiczne:

  • oszczędzania wyczerpywalnych lub trudnodostępnych surowców naturalnych,
  • ograniczenia powstawania, usuwania i bezproduktywnego gromadzenia odpadów trudno zniszczalnych lub niezniszczalnych, a również często szkodliwych dla otoczenia,
  • obniżenia kosztu wyrobów nowych,
  • skłonienia przemysłu do wytwarzania i stosowania materiałów nadających się do odtwarzania w postaci pełnowartościowych surowców wtórnych.

    Szczególne znaczenie dla ochrony środowiska naturalnego mają dwie pierwsze spośród wymienionych możliwości. Można zauważyć rozpowszechnianie się świadomości, że zagadnienia te z biegiem czasu stają się dla ludzkości "sprawą życia i śmierci".

    Rozwój recyklingu dał się zauważyć dopiero pod koniec XX w. Z biegiem czasu zaczęto rozróżniać jego dziedziny i sposoby realizacji, wprowadzając takie określenia jak:

  • recykling materiałowy (odtwarzanie surowców),
  • recykling termiczny, inaczej energetyczny (przetwarzanie w surowce energetyczne dla przemysłu cementowego, energetyki zawodowej, ciepłownictwa).

    Do istotnych problemów recyklingu należy: stosowanie jedynie bezpiecznych dla środowiska metod przetwarzania (utylizacji) i poszukiwanie technologii tanich (opłacalnych dla przemysłu). Cena surowca wtórnego, o zadawalającej jakości i niekomplikującego technologii produkcji, powinna być niższa od ceny materiału, który ma zastępować. W Polsce recykling jest jeszcze stosunkowo drogi. Jednak im jest ilościowo mniejszy tym bardziej kosztowny.

    Zastosowania
    Duży, światowy udział w recyklingu ma przemysł samochodowy (nie tylko odnośnie do 90% stosowanych w nim metali i niektórych tworzyw sztucznych, ale również i zużytych opon samochodowych przekazywanych m.in. jako paliwo energetyczne), także – przemysł papierniczy. Recykling może i powinien dotyczyć przepracowanych olejów. W budownictwie dotychczas na większą skalę recyklingowi podlegały: konstrukcje metalowe (przeróbka hutnicza), betony asfaltowe nawierzchni drogowych (zarówno lepiszcza bitumiczne jak i kruszywa naturalne), konstrukcje betonowe, kamienne i ceglane (głównie jako źródło kruszywa). W mniejszym zakresie – odpady drewna (rozdrabnianie i produkcja płyt), również zużyty PCV-polichlorek winylu (jako materiał wykładzin, folii, przewodów, a ostatnio szczególnie okien). Również zużyte wyroby z politereftalanu etylenu (PET), głównie butelki po napojach, nadają się do powtórnego przetwarzania, m.in. na włókno poliestrowe bardzo wysokiej jakości. Budownictwo też bierze udział w recyklingu zużytych opon samochodowych i in. gumowych wyrobów technicznych, wykorzystując ich granulat w połączeniu z lepiszczami bitumicznymi do betonów asfaltowych, lub w połączeniu z ciekłymi polimerami polibutadienowouretanowymi i in. dodatkami do produkcji elastycznej kostki brukowej, płyt wibroizolacyjnych, płyt perforowanych mocowanych do ciężkich płyt żelbetowych, tworzących ekrany tłumiące hałas. Przykładem stosowania w budownictwie recyklingu zużytego papieru jest wytwarzanie z makulatury gazetowej z dodatkiem soli boru (dla zabezpieczenia przed degradacją biologiczną i palnością) luźnego materiału o nazwie Ekofiber do izolacji cieplnej.

    Nieco bardziej szczegółową ilustracją recyklingu w budownictwie może być renowacja drogowych nawierzchni asfaltowych. W tym przypadku recykling jest definiowany jako "ponowne wykorzystanie materiałów nawierzchni przez zerwanie ich, rozdrobnienie i wymieszanie z dodatkiem nowego kruszywa, lepiszcza lub spoiwa hydraulicznego oraz ponowne wbudowanie w nawierzchnię, mieszanie może odbywać się w otaczarce lub na drodze (in situ)". Ogólnie rozróżnia się dwie grupy ponownego wykorzystania materiałów nawierzchni (rys. 1):

  • "na gorąco", sfrezowany destrukt (materiał nawierzchni) jest suszony, ewentualnie uzupełniany, ogrzewany i otaczany w otaczarce, następnie układany może to być wykonywane z dowożeniem do wytwórni lub bezpośrednio na drodze,
  • "na zimno", z użyciem emulsji asfaltowych i asfaltu spienionego, będzie to zwykle recykling głęboki (do ok.40 cm) w 3 wariantach: – bezpośrednio na drodze (rys. 2), – bezpośrednio na drodze lecz z uzupełnianiem materiałów (rys. 3), – w przewoźnej wytwórni (rys. 4).









    Do stosowania takich wysoko wydajnych sposobów, dobieranych odpowiednio do stanu nawierzchni i warunków lokalnych, konieczne są zespoły specjalnych ciężkich maszyn o bardzo dużej mocy.

    Do recyklingu zalicza się również rekultywację nieużytków powstałych w wyniku odkrywkowej eksploatacji złóż, lub jeszcze szerzej – rekultywację powierzchni ziemi.

    W pewnym stopniu odrębną dziedzinę stanowi recykling odpadów komunalnych, w tym również osadów ściekowych. Nieznaczna część jest wykorzystywana dla celów gospodarczych (kompost). Część osadów jest osuszana i wykorzystywana następnie energetycznie. Jest to najskuteczniejszy sposób utylizacji, jednak kosztowny, jeśli do osuszania korzysta się z konwencjonalnych paliw. Natomiast wykorzystując własności paliwowe tych osadów i innych wielkomiejskich odpadów komunalnych – można uzyskać "samoczynną" (z energetycznego punktu widzenia) utylizację odpadów. Powstaje żużel i energia elektryczna, z uzyskiwanych jej nadwyżek korzysta przemysł cementowy, energetyka zawodowa, ciepłownictwo. Na tym polega tzw. ERO (energetyczny recykling odpadów).

    Literatura
    AMBROŻEWICZ P.: Zwarty system zagospodarowywania odpadów. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok, 1999, ss. 297.
    BONCZARZ Z., ROSCISZEWSKA M., POŚPIECH N.: Jak Feniks z popiołów. Problemy Ekologii nr 6/1999, s. 234-235.
    GîRA E. :Najnowsze metody utylizacji odpadów (w:) "Ekologia a budownictwo" XI Ogólnopolska Interdyscyplinarna Konf.Nauk.-Techn. Bielsko-Biała, 14-16.10.1999, s. 181-191.
    HYBEN I.: Moznosti recyklacie odpadov zo stavebnej cinnosti (w:) XI "Ekologia a budownictwo" Ogólnopolska Interdyscyplinar-na Konf. Nauk.-Techn. Bielsko-Biała 14-16.10.1999, s. 85-91.
    MAGRYTA J.: Nowe zastosowanie granulatów gumowych. Materiały Budowlane nr 2/2000, s. 80-81.
    MARINI P., Bonvallet J.: Nowe technologie recyklingu na zimno. Drogownictwo nr 11/1999, s. 357-361 (stąd zaczerpnięto rysunki).
    PILAWSKI M.: W Systemie ERO "odpady pracują na odpady". Ekoprofit nr 3/2000, s. 39-42 (stąd zaczerpnięto rysunki).
    PILAWSKI M.: "Samolikwidacja odpadów". Ekoprofit nr 4/2000, s. 38-41.
    ROLLA S.: Recykling itp. Drogownictwo nr 12/1993, s. 301-302.
    SZELIGA J.: Metody produkcji ciepła oparte na utylizacji przepracowanych olejów. Problemy Ekologii nr 1/1999, s. 16-19.
    TOMBOROWSKA A.: Recykling odpadów komunalnych w świetle wieloletnich programów (w:) "Ekologia a budownictwo" XI Ogólnopolska Interdyscyplinarna Konf.Nauk.-Techn. Bielsko-Biała, 14-16.10. 1999, s. 245-252.
    WŁODARCZYK S.:Recykling nawierzchni lotniskowych z betonu asfaltowego. Drogownictwo nr 10/1995, s. 267. Ustawa z dn. 27.06.1997 r. o odpadach (Dz.U. nr 96, poz. 592).
    Roozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dn. 24.12.1997 r. w sprawie klasyfikacji odpadów (Dz.U. nr 162, poz. 1135).


  • Artykuł wydrukowany z Budownictwo i budowa domu dla profesjonalistów – SolidnyDom.pl: http://solidnydom.pl

    Adres artykułu: http://solidnydom.pl/recykling.html

    Copyright © 2009 SolidnyDom.pl. All rights reserved.