Gipsy budowlane są to materiały mineralne, składające się z gipsu surowego lub z gipsu surowego z fabrycznie dołożonymi dodatkami. Gips surowy występuje w przyrodzie jako minerał (kamień gipsowy CaSO4 Y 2H2 O) lub też zjawia się w procesach technologii chemicznej jako produkt uboczny (gips “REA” z urządzeń do odsiarczania gazów spalinowych lub gips tzw. chemiczny, powstały np. przy produkcji kwasu fosforowego). Dodatki mogą występować jako środki regulujące właściwości gipsu (opóźniacze, przyspieszacze, plastyfikatory, środki adhezyjne, regulatory konsystencji, regulatory czasu twardnienia) oraz – jako wypełniacze (piasek, perlity, wermikulity).

Gipsy budowlane twardnieją po zarobieniu wodą, wyłącznie na powietrzu (spoiwa twardniejące na powietrzu).

Zastosowanie
Gipsy budowlane muszą spełniać wymagania odpowiednich norm.
Gips sztukatorski jest używany do sztukaterii, wyrobów formowych i robót na siatce Rabitza, jak również do wykonywania tynków wewnętrznych (tynk gipsowy, tynk gipsowo-wapienny) oraz elementów gipsowych. Proces twardnienia zaczyna się po 8 do 25 minutach (wg normy) od zarobienia wodą. Po zakończeniu twardnienia (z reguły między 20. a 60. minutą – nie znormalizowano) układanie należy przerwać.

Gips tynkowy jest stosowany do wykonywania tynków wewnętrznych (tynk gipsowy, tynk gipsowo-piaskowy, tynk gipsowo-wapienny) i do robót na siatce Rabitza. Rozpoczęcie czasu twardnienia > 3 min, jednak można go układać dłużej od gipsu sztukatorskiego (przecieranie tynków).

Następujące rodzaje gipsu budowlanego składają się z gipsu sztukatorskiego i/lub gipsu tynkowego, do których w fabryce dołożono dodatki regulujące w celu uzyskania specjalnych właściwości. Ponadto mogą być wtedy dodane wypełniacze.

Gips do tynków gotowych jest stosowany do wykonywania jednowarstwowych tynków wewnętrznych grubości co najmniej 5 mm. Twardnieje powoli, czas układania i obróbki około 45 minut po zarobieniu wodą.

Gips do tynków przyczepnych służy do wykonywania jednowarstwowych tynków wewnętrznych grubości minimum 5 mm (zwykle sufitowych), jak również na gładkich, mało ssących podłożach (powierzchnie betonowe). Twardnienie i czas układania w przybliżeniu jak dla gipsu do tynków gotowych.

Gips do tynkowania mechanicznego jest stosowany do wykonywania tynków wewnętrznych przy użyciu agregatów tynkarskich. Właściwości tych gipsów są podobne do właściwości gipsów do tynków gotowych. Dodatki regulujące umożliwiają ciągłe układanie maszynowe.

Przerwy w pracy są możliwe do około 15 minut, przy tym nie ma zestalania się gipsu w agregacie tynkarskim.

Gips plackowy służy do osadzania płyt gipsowo-kartonowych (tzw. suchych tynków). Powolne twardnienie; podwyższona zdolność do utrzymywania wody zapobiega szybkiemu odessaniu wody przez karton.

Gips spoinowy (fugowy) jest stosowany do łączenia zaprawą płyt gipsowych budowlanych. Właściwości podobne jak gipsu plackowego.

Gips szpachlowy jest używany do szpachlowania spoin płyt gipsowych budowlanych i innych równych powierzchni. Właściwości podobne jak gipsu plackowego.

Gips marmurkowy (cement marmurkowy), gipsy modelarskie, izolacyjne, lekkie (komórkowe). Są to gipsy specjalnego przeznaczenia.

Wskazówki praktyczne