Sufity podwieszone są coraz częściej spotykane, zwłaszcza w budynkach użyteczności publicznej. Wiąże się to z powszechnym stosowaniem w takich obiektach lamp, anemostatów (nawiewników), czujników ppoż., tryskaczy, kamer itd. Nie na ostatnim miejscu są rosnące wymagania estetyczne współczesnego inwestora, który nie chce, aby sufit był tylko monotonnym odwróceniem podłogi. Odpowiednio do tego, oferta firmowych sufitów podwieszonych jest już bardzo obszerna – tak duża, że można ją ująć tylko w postaci przykładów z różnych firm. Wybór przykładu sufitu wcale nie oznacza, że autor niniejszego opracowania przypisuje mu najwyższy poziom w danej kategorii materiałowej.

Przy wyborze sufitu podwieszonego należy kierować się następującymi kryteriami technicznymi:

Łatwość dostępu do instalcji nadsufitowej - tj. między sufitem a stropem nośnym (surowym), na przykład w celu naprawy lub dodania dalszego oświetlenia.

Własności akustyczne - pochłanianie dźwięków powietrznych w pomieszczeniu oraz osłabianie dźwięków materiałowych przychodzących spoza pomieszczenia. Dobra akustyka to ułatwienie zrozumienia mowy i czystość brzmienia dźwięków, zwłaszcza muzycznych, ważne w audytoriach, salach konferencyjnych, kinowych itp. Dobra akustyka poprawia też samopoczucie i komfort pracy. Izolacja akustyczna między piętrami może też odgrywać rolę izolacji termicznej.

Łatwość połączenia ze ścianką działową - co jest istotne w biurowcach przy przestawianiu ścianek w związku ze zmianą najemców.

Do tego dochodzą kryteria ekonomiczne: koszt materiału i robocizny, szybkość montażu, trwałość, sposob konserwacji i przeprowadzania wymiany płyt.

Ochrona przeciwpożarowa to osobne zagadnienie. Sufit podwieszony może skutecznie zabezpieczyć strop nośny lub kondygnację poniżej przed rozprzestrzenianiem się ognia. Odporność ogniowa sufitu podwieszonego ma istotne znaczenie, jeśli strop nośny jest np. z odsłoniętych belek stalowych i dlatego ma zerową odporność ogniową. Przykładowo, według badań ITB, odporność ogniowa sufitu na ruszcie z profili stalowych UD i CD wiszącym na wieszakach noniuszowych (mocowanych do stropu żelbetowego, stropu na belkach stalowych z płytą żelbetową lub stropu drewnianego) mającego wypełnienie z płyt g-k ognioodpornych firmy Knauf 1 x 15 mm wynosi 30 min, z płyt 2 x 12,5 mm – 60 min. Pierwsze rozwiązanie (30 min) wystarcza według polskich przepisów w budynkach niskich i średniowysokich, a drugie (60 min) wymagane jest już w budynkach wysokich, wysokościowych i w budownictwie jednorodzinnym bliźniaczym, szeregowym itp. Odporności ogniowe poszczególnych sufitów podwieszonych podają opisy techniczne producentów. Jeśli sufit ma być ogniochronny, wszelkie przejścia przewodów elektrycznych, zawiesi lamp, tryskaczy itp. muszą być ograniczone do minimum i uszczelnione szpachlówką gipsową, a ew. oprawy świetlne wbudowane w sufit – obudowane tzw. skrzynkami przeciwpożarowymi. Płyty powinny być wtedy spoinowane tylko firmowymi masami (tzw. fugami) gwarantującymi ognioszczelność. Połączenia sufitu ogniochronnego ze ścianami nośnymi i ściankami działowymi muszą zapewniać szczelność i izolacyjność ogniową. Szczegóły są podane w instrukcjach producentów.

Elementy sufitu podwieszonego. Sufit podwieszony składa się na ogół z następujących części: 1) zawieszenia, 2) konstrukcji nośnej, 3) wypełnienia z płyt (paneli).

Najpopularniejsze wieszaki to drutowe (drut z oczkiem plus drut z hakiem, połączone sprężystą blaszką) oraz noniuszowe (dwie blaszki z rzędami otworów, przesuwne względem siebie). Szkielet nośny jest zwykle z zimnogiętych profili z blachy stalowej ocynkowanej grubości 0,6 mm, na przykład profil CD 60 x 27 x 0,6 oraz profil UD 27 x 28 x 0,6. Pod względem wykonania sufity podwieszane dzielą się na pięć rodzajów omówionych poniżej.

Sufity gipsowe
Rozróżnia się w nich płyty gipsowo-kartonowe (g-k), na przykład “Nida Gips”, oraz płyty gipsowo-włóknowe (g-w), na przykład “Fermacell”. Wśród nich występują odmiany wodoodporne i ognioodporne. Płyty g-w można giąć nawet bez nacinania. Płyty można malować farbami przeznaczonymi do podloży gipsowych (niektóre typy płyt nawet bez gruntowania).

Firma Nida Gips oferuje sufity podwieszone “Standard”. Najprostszy typ, jednopoziomowy ruszt pojedynczy, pokazano na rysunku 1. Między przeciwległymi ścianami są rozpięte profile sufitowe CD podwieszone do stropu nośnego za pomocą wieszaków rozstawionych w odstępie “b” (max. 160 cm). Końce profili sufitowych tkwią w profilach przyściennych CD zamocowanych na ścianie. Rozstaw “a” podaje instrukcja montażowa (przykładowo 40 cm). Jest to najtańsze rozwiązanie, jednak uciążliwe przy montażu.

Jednopoziomowy ruszt krzyżowy (rys. 2) jest najlepszy, gdyż wszystkie styki płyt (wzdłużne i poprzeczne) mogą znajdować się na profilach (tzw. styki parte). Wymiar “c” wynosi 120 cm, odstęp wieszaków max. 100 cm. Między profilami głównymi znajdują się profile poprzeczne o stałej długości 1135 mm, połączone z nimi za pomocą specjalnych łączników. Montaż jest łatwy.
W suficie podwieszonym z płyt “Fermacell” firmy Fels-Werke (rys. 3) do wieszaka jest przymocowany profil główny (max co 100 cm), a do niego profil nośny (co 33,5 cm). Sam sufit stanowią 2 warstwy płyt “Fermacell” grubości 10 lub 15 mm i o rozmiarze 100 x 150 cm. Górna warstwa jest łączona na styk bez szpachlowania, dolna ze spoiną np.: 5-7 mm dla płyt 10 mm. Płyty mocuje się wkrętami samogwintującymi 3,9 x 30 mm w rozstawie ok. 15 cm. Wypełnienie między sufitem a stropem może stanowić wełna mineralna o grubości min. 40 mm (jedynie przy przewidywanym obciążeniu ogniowym od góry). Przy obciążeniu ogniowym od dołu wełny mineralnej nie stosuje się.

Na rysunku 3 pokazano zaczepienie wieszaka o dwuteownik. Inne zamocoanie może być na kołki rozporowe o głębokości kotwienia min 6 cm. Zamiast wieszaków mogą być śruby M 6 x 20. Na styku ze ścianami stosuje się spoinę obwiedniową szerokości 5 mm, którą się zaszpachlowuje. Spoinę oddziela się od ściany dylatacją z taśmy papierowej. Potem papier przycina się wg instrukcji montażowej.

Sufity mineralne “miękkie”
Są to sufity ze sprasowanej wełny mineralnej lub szklanej. Przykladem są sufity firmy Ecophon, odporne na działanie wody i wilgoci, gdyż wełna mineralna nie wymaga impregnacji. Można je więc czyścić na mokro, a co jest istotne – stosować nad basenami w pływalniach. Krawędzie w sufitach Ecophon mogą być proste (równo ucięte typ A), zukosowane (sfazowane – typ E), kryte (niewidoczne – typy D i DG). Rozwiązanie z krawędzią D pokazano na rysunku 4.

Sufity mineralne “twarde”
Sufity mineralne “twarde” mają wypełnienie z płyt o grubości porównywalnej z płytami g-k. Materiałem płyt jest tworzywo mineralne lub ceramiczne, ewentualnie z dodatkiem wełny mineralnej. Przykładem jest sufit firmy AMF-Mineralplatten. Płyty są lekkie: płyta grubości 15 mm waży zaledwie 4,5-5,0 kg/m 2 , a płyta grubości 19 mm waży 5,7-6,3 kg/m 2 .

Na rysunku 5 pokazano sufit systemu A. Konstrukcja nośna jest tutaj ukryta, płyty są z możliwością wymiany. Rozmiar płyt 600 x 600 i 625 x 625. Dodatkowe obciążenia przez ew. izolację termiczną i oprawy oświetleniowe wymagają osobnego zawieszenia. Profile nośne są ukryte w stykach płyt (rys. 6).

Inna wersja sufitu AMF to system C. W przeciwieństwie do poprzedniego, są tu widczne profile o szerokości 15 lub 24 mm; istnieje możliwość wyciągania płyt z konstrukcji. Paleta rozmiarów jest szeroka – od 600 x 600 do 400 x 2500. Zastosowanie systemu C do stropu drewnianego ilustruje rysunek 7. Sufit na tym rysunku ma ognioodporność 90 min (taką samą ma w przypadku jego zamocowania do blachy trapezowej dachowej). W systemie I (zwanym “Bandraster”) płyty są wąskie i przypominają taśmy, mając wymiary od 300 x 1200 do 400 x 2500; profile główne o szerokości 50-150 mm są widoczne, profile poprzeczne pozostają niewidoczne.

Sufity metalowe
Sufity metalowe firmy Lindner są przeznaczone przede wszystkim do biur. Konstrukcją nośną w typie przykładowo LMD-B (rys. 8) są profile C “Bandraster” z blachy ocynkowanej lakierowanej o grubości 0,63 mm. Panele wypełniające szerokości 300 mm są z takiej samej blachy; mogą być w wersji gładkiej lub perforowanej (dźwiękochłonnej). Panele mogą być wypełnione wkładką z płyty gipsowej lub wełny mineralnej w zależności od wymagań akustycznych i ogniowych. Stosuje się dwa sposoby montażu paneli do konstrukcji nośnej: a) panel swobodnie oparty na profilu C, co umożliwia uniesienie i wyjęcie panelu, b) panel montowany do profilu C na zatrzask, co umożliwia otwarcie dowolnego panelu i zsunięcie kilkunastu innych (szybszy dostęp do przestrzeni nadsufitowej). Do mocowania wieszaków do stropu stosuje się tylko kołki stalowe Hilti lub Upat (szczegóły podaje instrukcja montażowa). Również specjalnego postępowania wymaga mocowanie do blachy falistej dachowej (rodzaj kołków, miejsca mocowania, sztywność blach itd.).

Sufity napinane
Przykładem jest sufit “Barrisol” firmy Normalu. Jest on z kalandrowanej folii PVC grubości 0,15 do 0,35 mm i nadaje się do wielu zastosowań, poczynając od pływalni krytych (odporność na wilgoć i chlor), a kończąc na salach operacyjnych (sterylność, możność częstego mycia i dezynfekowania). Folia “Barrisol” nie elektryzuje się, więc nie przyciąga kurzu. Jest trudno palna i nie skapuje pod wpływem ognia. Pasy szerokości 1,6 m łączy się zgrzewaniem tak, że spoiny są prawie niewidoczne. Powierzchnia sufitu może mieć dowolny ksztalt i dochodzić do 45 m 2 . Jeśli jest większa, sufit dzieli się na części za pomocą tzw. separatorów (rys. 9). Są to listwy dwu rodzajów: a) widoczne z PVC typu “normal”, b) niewidoczne aluminiowe typu “star”. Folię rozpina się na profilach przyściennych, które da się mocować nawet do stropu od dołu. Można w niej bez problemów realizować otwory na oprawy oświetleniowe (rys. 10) i inne przejścia. Montaż jest łatwy i oparty na zasadzie termokurczliwości folii. Najpierw podgrzewa się ją gorącym powietrzem. Po ostygnięciu, folia kurcząc się wytwarza idealnie gladką powierzchnię sufitową.

Powłoki “Barrisol” są produkowane w około 100 kolorach i różnych fakturach, np.: matowe (nie dające refleksów, co jest ważne w salach komputerowych), przezroczyste, perforowane, lustrzane. Ta ostatnia faktura optycznie bardzo efektownie podwyższa zbyt niskie pomieszczenia, np. w krytej pływalni.

Powłokę można myć wodą pod ciśnieniem, na przykład aparatami firmy Karcher. Cecha ta jest przydatna np. w wytwórniach żywności, laboratoriach szpitalnych itp.

Ogólne reguły montażu
Pierwszym krokiem jest wyznaczenie na ścianach nośnych lub słupach rzędnej poziomu sufitu. Zaleca się sprawdzenie ewentualnych punktów kolizji z istniejącymi już instalacjami nadsufitowymi, przez co uniknie się demontażu i ponownego zakładania niektórych płyt. Przed przystąpieniem do robót należy przygotować płyty specjalne, w których będą lampy ^[1], tryskacze itd. Płyty specjalne montuje się w pierwszej kolejności.

Wady wykonania
Nierówne ściany – Profil przyścienny w jednym miejscu przylega do ściany, w innym odstaje, tworząc ciemną szczelinę. Należy wtedy stosować listwę schodkową (cieniową).
Wąskie płyty brzegowe – Powinno się ich unikać ze względów estetycznych. Należy tak rozplanować płyty, aby przycinane płyty były szersze od połowy płyty.
Klinowato zwężające się płyty na korytarzu – Zwykle korytarze nie zachowują dokładnie wymiaru szerokości na całej ich długości. Należy dążyć do zakładania odpowiednio długich płyt przekrywających całą szerokość korytarza.
Odstawanie płyt o krawędziach prostych (niesfazowanych) – Należy dokładnie wypoziomować konstrukcję nośną sufitu podwieszonego.
Niezachowanie prostopadłości elementów konstrukcji nośnej sufitu podwieszonego – Może spowodować niemożność uzyskania spoin niewidocznych. Należy stale sprawdzać w trakcie montażu tej konstrukcji, czy pola wyznaczone przez profile nośne mają równe przekątne.

Literatura
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 10 z 1995 r., poz. 46 – patrz rozdz. 2 “Odporność pożarowa budynków”).
Opisy techniczne i instrukcje montażowe producentów. (brak norm PN i DIN).