Stosowanie systemów telewizji użytkowej (przemysłowej) w sposób istotny przyczynia
się do poprawy bezpieczeństwa. Ostatnio coraz większą popularnością cieszą się
zintegrowane zestawy obserwacyjne składające się z kilku kamer (od 1 do 4) oraz z
monitora z wbudowanym układem obróbki sygnałów wizyjnych. Oferowane są wersje z
4-krotnym przełącznikiem wizji, z "obrazem w obrazie" (PIP) oraz z poczwórnym
dzielnikiem ekranu. Na rys.1. przedstawiono przykładowy monitor wraz z kamerą.

Takie systemy obserwacyjne nadają się do samodzielnej instalacji i obsługi. Z
powodzeniem mogą być stosowane do ochrony domu lub zakładu pracy. Mogą być bardzo
przydatne w mniejszych przedsiębiorstwach zatrudniających niewielu pracowników.
Właściciel może pracować w sąsiednim (oddalonym nawet o kilkadziesiąt metrów)
pomieszczeniu obserwując równocześnie podległych pracowników i sytuację w sklepie
lub zakładzie usługowym. W razie potrzeby (np. zwiększenie ruchu) może przejść i
pomóc w obsłudze klientów. Swoje miejsce systemy takie znajdują również i w
większych przedsiębiorstwach. Za pomocą 4 kamer telewizyjnych można obserwować nawet
dużą powierzchnię sklepową, magazynową, czy też produkcyjną.

Bez wątpienia systemy wizyjne poprawiają bezpieczeństwo i odstraszają potencjalnych
rabusiów. Do kamer przeznaczonych do pracy w takich zintegrowanych systemach można
podłączać również czujki alarmowe aktywizujące alarm lub uruchamiające magnetowid.
Z analiz przeprowadzonych na Zachodzie wynika, że napady na firmy zabezpieczone kamerami
zdarzają się znacznie rzadziej! Złodzieje wolą raczej obiekty bez zabezpieczeń…

Możliwość podłączenia zapewnia właścicielowi spokojny wyjazd w podróż
służbową. "Pańskie oko tuczące konia" pozostaje w firmie. Po powrocie
zawsze można odtworzyć taśmę z nagraniem! Można tutaj oczywiście stosować
magnetowid standardowy – wymaga on jednakże dosyć częstej wymiany kaset. Znacznie
lepszym rozwiązaniem jest zastosowanie tzw. magnetowidu poklatkowego (Time Lapse
Recorder) zapewniającego zapis nawet do kilkuset godzin. Taki tryb pracy magnetowidu
można porównać do wykonywania serii zdjęć. Im większy czas pomiędzy poszczególnymi
zdjęciami, tym dłuższy czas nagrywania. Przy odtwarzaniu otrzymuje się obraz w
zwolnionym tempie. Równocześnie należy podkreślić, iż magnetowidy te wykorzystują
kasety systemu VHS.

Dzięki automatycznej ogniskowej oraz dużej czułości kamery dobrze przystosowują się
do zmiennych warunków oświetleniowych. Duża rozdzielczość kamer i monitorów zapewnia
ostry i wyraźny obraz. Ponadto kamery można instalować na zewnątrz (w specjalnych
obudowach). Monitory zapewniają możliwość wyboru obrazów z poszczególnych kamer oraz
ich przełączanie ręczne lub automatyczne. Funkcja "obraz w obrazie"
umożliwia równoczesną obserwację obrazów z dwóch kamer, zaś dzielnik obrazu -
obserwację obrazów z czterech kamer (ekran jest dzielony na cztery). Wbudowane w
kamerach i monitorach mikrofony i przetworniki akustyczne (głośniki) umożliwiają
odsłuch sytuacji w obserwowanym pomieszczeniu oraz dwukierunkowe prowadzenie rozmowy.

Jakkolwiek integrowanie wielu urządzeń w jednej obudowie obniża koszty i czyni system
poręczniejszym, to jednak ma też kilka wad. Po pierwsze bardzo często dzieje się to
kosztem jakości. Po drugie w sposób zdecydowany ogranicza możliwości rozbudowy.
Użytkownik jest później "przywiązany" do jednego zestawu. Po trzecie
wreszcie są ograniczone możliwości zapisu i odtwarzania sygnału za pomocą
magnetowidu.

2. Profesjonalne systemy obserwacyjne

Wad takich nie mają systemy budowane z poszczególnych urządzeń, które dobiera się
według konkretnych wymagań. A te mogą być w skrajnym przypadku różne dla każdej
kamery. W skład systemów małej wielkości najczęściej wchodzą następujące
urządzenia:
- kamery z obiektywami, uchwytami mocującymi lub statywami,
- przełącznik sekwencyjny lub dzielnik obrazu,
- monitor.
Schemat blokowy przykładowego systemu przedstawiono na rys.2.

Przełączniki sekwencyjne umożliwiają zwykle przełączanie od 4 do 12 kamer. Przy
takim rozwiązaniu najczęściej stosuje się monitor 12…15". Spotykane na rynku
dzielniki obrazu umożliwiają podłączenie od 4 do 8 kamer. Do dzielników można
podłączyć dwa monitory. Jeden z nich wyświetla równocześnie obrazy z kilku kamer
(zatem musi być odpowiednio większy, np. 14…20"), drugi zaś służy do
oglądania obrazu z dowolnie wybranej kamery. Takie rozwiązanie jest wygodne dla
pracowników ochrony i dosyć często stosowane. Zarówno przy zastosowaniu
przełącznika, jak i dzielnika najczęściej sygnał z jednego z wyjść jest
doprowadzany do magnetowidu w celu rejestracji.

W bardziej wymagających systemach obejmujących od 4 do 16 (nawet 32) kamer stosuje się
już zamiast przełączników i dzielników obrazu multipleksery. Dzięki zastosowaniu
układów synchronizacji znacznie łatwiejsze jest zapisywanie i odtwarzanie obrazów z
wielu kamer za pomocą magnetowidów poklatkowych. Ponadto taki zapis zawiera znacznie
więcej informacji. Dzięki synchronizacji zawsze zapisuje się wyraźne obrazy, podczas
gdy w przypadku przełącznika sekwencyjnego pewną część zapisanych klatek będą
stanowiły obrazy niezsynchronizowane (zapisane w trakcie przełączania). Zaawansowane
technicznie multipleksery zapewniają również pracę w trybie przełącznika
sekwencyjnego i dzielnika obrazu. Ponadto mają często wbudowane układy optycznej
detekcji ruchu. Na stanowisku obserwacyjnym systemu z multiplekserem stosuje się z
reguły dwa monitory, podobnie jak w przypadku zestawu z dzielnikiem.

Jakkolwiek w omówionych powyżej systemach można było zastosować na stanowisku
obserwacyjnym dwa monitory, to jednak w przypadku konieczności zorganizowania dwóch (lub
więcej) stanowisk obserwacyjnych buduje się systemy bardziej rozbudowane. W przypadku
konieczności doprowadzenia sygnałów do kilku stanowisk obserwacyjnych stosuje się albo
specjalne przełączniki sekwencyjne sterowane za pomocą kilku klawiatur (2…4), albo
też multiplekser z dodatkowym przełącznikiem. Wówczas wydziela się stanowisko
główne, gdzie znajduje się multiplekser z magnetowidem, zaś do stanowisk pomocniczych
doprowadza się sygnały z przełącznika sterowanego za pomocą klawiatur. Schemat
blokowy systemu z multiplekserem oraz dwoma przełącznikami przedstawiono na rys.3.

W przypadku dużych systemów obserwacyjnych stosuje się szyny krosowe zapewniające
bezkonfliktowe doprowadzanie sygnałów nawet z kilkudziesięciu kamer do kilku stanowisk
obserwacyjnych.

W przypadku potrzeby stosuje się kamery umieszczane na głowicy obrotowej sterowanej
zdalnie w pionie i poziomie lub pracującej automatycznie (tylko ruch poziomy). Kamerę
można skierować na dowolnie wybrany obiekt. Ponadto kamery mogą być wyposażane w
obiektywy ze zmienną ogniskową (zoom); regulowaną również za pomocą zdalnego
sterownika. To z kolei umożliwia oglądanie wybranego obiektu w dowolnym przybliżeniu.

Omówione tutaj systemy umożliwiają późniejszą rozbudowę poprzez zwiększenie
ilości kamer, stworzenie kolejnych stanowisk obserwacyjnych. Stąd też należy w
procesie planowania przyjmować urządzenia z pewną ilością wolnych wejść. Podczas
projektowania systemu należy uwzględnić także możliwość późniejszego wprowadzenia
rejestracji obrazu. W przeciwnym razie może być konieczna wymiana części urządzeń.

Aleksy Kordiukiewicz