Zaprawy gipsowe
Dietmar Klausen
Tłumaczył Krzysztof Żak
Zaprawy gipsowe, gipsowo-piaskowe, gipsowo-wapienne i wapienno-gipsowe są stosowane do wytwarzania zapraw tynkarskich do ścian i sufitów. Nie nadają się na zaprawę murarską.
Zaprawy tynkarskie są to mieszaniny jednego lub kilku spoiw (w tym przypadku są to gipsy budowlane bez domieszki lub z domieszką wapna budowlanego, kruszywa o zasadniczym uziarnieniu między 0,25 a 4 mm, wody i ew. dodatków (np. środków poprawiających przyczepność, opóźniaczy). W przypadku zapraw gipsowych kruszywa nie stosuje się.
Zastosowanie
Zaprawy te nadają się do tynkowania ścian i sufitów w pomieszczeniach o zwykłej wilgotności powietrza (włącznie z domowymi kuchniami i łazienkami) jak również ścian zewnętrznych w miejscach osłoniętych przed wilgocią (np. pod balkonami lub daszkami wejściowymi).
Skutecznie podwyższają także – jako okładzina – przeciwpożarową odporność ogniową konstrukcji. Tynki o grubości 15 mm na podłożu betonowym i kamiennym jak również na drewnie i stali (z podkładem podtynkowym) są uważane za “hamujące ogień” (F30) – przez 30 min.
Skład
Zaprawy gipsowe, gipsowo-piaskowe, gipsowo-wapienne i wapienno-gipsowe są zaliczane do grupy zapraw PIV i mają skład określony w tablicy.
Wymagania
Równomierna dobra przyczepność do podłoża, a w przypadku tynków dwu- lub wielowarstwowych dobra przyczepność między obrzutką i narzutem.
Równomierna struktura obrzutki i narzutu.
Tynk wewnętrzny i zewnętrzny musi przepuszczać parę wodną. Przepuszczalność tynków musi być dostosowana do rodzaju ściany (w innym razie występuje ryzyko niedopuszczalnego wzrostu wilgotności w ścianie wskutek kondensacji).
Wytrzymałość na ściskanie: > 2,0 N/mm 2 dla PIVa, PIVb, PIVc, (brak wymagań dla PIVd). W przypadkach specjalnych (tynk wewnętrzny jako podłoże dla gęstych powłok malarskich, ciężkich tapet, powłok z tworzywa sztucznego albo tynk wewnętrzny np. na klatkach schodowych i korytarzach szkolnych) wymagana jest wytrzymałość na ściskanie > 2,5 N/mm 2 i podwyższona wytrzymałość na ścieranie.
Tynki wewnętrzne powinny mieć średnią grubość 15 mm (dopuszczalna grubość min. 10 mm). W przypadku jednowarstwowych tynków wewnętrznych z gotowej zaprawy suchej wystarczająca jest grubość 10 mm (dopuszczalna grubość min. 5 mm).
Wskazówki praktyczne
Obrzutka powinna mieć przynajmniej taką samą twardość, jak narzut (stara zasada rzemieślnicza mówi: “nie kłaść twardego na miękkim”!)
Jeśli narzut zawiera gips budowlany, to również obrzutka powinna zawierać gips budowlany.
W żadnym razie nie należy tynkować przy zmarzniętym podłożu i w czasie mrozu.
Bardzo chłonne podłoże pod tynk trzeba starannie nawilżyć przed przystąpieniem do tynkowania; wyjątki: podłoża z lekkich płyt z wełny drzewnej (pęcznienie i późniejszy skurcz powodują pękanie) i ogólnie materiały pumeksowe.
W przypadku, gdy podłoże pod tynk ma dużą chłonność, albo jest wykonane z różnych materiałów, to z reguły konieczne jest wykonanie całkowicie kryjącej obrzutki natryskiwanej (zaprawą z możliwie gruboziarnistym kruszywem).
Jeśli podłoże pod tynk ma słabą chłonność, to przyczepność tynku można poprawić wykonując nie całkowicie kryjącą (wyspową) obrzutkę natryskiwaną.
Z obrzutki natryskiwanej (nie zaliczanej do warstw tynku!) można zrezygnować, jeśli podłoże pod tynk zostanie przygotowane przez zagruntowanie albo przymocowanie podkładu.
Nieodpowiednie podłoże pod tynk (elementy drewniane lub stalowe) trzeba przykryć materiałem podkładowym, zachodzącym co najmniej 10 cm poza jego brzegi (np. siatką cięto-ciągnioną), który nie powinien mieć połączenia z podłożem.
Następną warstwę tynku można kłaść dopiero po stwardnieniu poprzedniej warstwy.
Gipsu budowlanego nie wolno mieszać ze spoiwami hydraulicznymi (np. wapno hydrauliczne, cement) ze względu na ryzyko pęcznienia.
Twardniejących zapraw tynkarskich nie wolno ponownie zmiękczać przez dodanie wody.
Alternatywy
Grupa zapraw PI (zaprawy z wapnem twardniejącym w powietrzu, zaprawy z wapnem hydraulicznym).
Grupa zapraw PII (zaprawy z wapnem hydraulicznym o dużej wytrzymałości 1) albo spoiwem PM, zaprawy wapienno-cementowe).
Grupa zapraw PIII (zaprawy cementowe bez dodatku i z dodatkiem wapna hydratyzowanego).
Grupa zapraw PV (zaprawy anhydrytowe, zaprawy anhydrytowo-wapienne).
Literatura
AKERMAN K.: Gips i anhydryt. Występowanie i zastosowania w przemyśle i budownictwie. PWN, Warszawa 1964.
ROSS H. i STAHL F.: Handbuch Putz (Podręcznik tynkarstwa). Verlagsgesellschaft Rudolf M.ller, Kżln 1992.
PN-70/B-10100. Roboty tynkowe. Tynki zwykłe. Wymagania i badania przy odbiorze.
PN-65/B-10101. Roboty tynkowe. Tynki szlachetne. Wymagania i badania techniczne przy odbiorze.
PN-90/B-14501. Zaprawy budowlane zwykłe.
PN-86/B-04360. Spoiwa gipsowe. Metody badań. Oznaczanie cech fizycznych.
DIN 18 550 T. 1 – 2 (01.85). Putz (Tynk).
VOB DIN 18 350 (12.92). Putz- und Stuckarbeiten (Roboty tynkarskie i sztukatorskie).
Tags: beton, budowlane, gips budowlany, grunt, lars, lazienka, natrysk, natryski, sufit, wapienno, wapno, wnętrz, zewnętrznych