Ściany zewnętrzne to wizytówka
domu, ale ich walory estetyczne muszą iść w parze z użytkowymi. Bardzo
ważne jest, aby ściany były estetyczne, ale przede wszystkim muszą one
zabezpieczać budynek przed szkodliwym wpływem czynników atmosferycznych
oraz gwarantować mieszkańcom komfort cieplny o każdej porze roku.

O konieczności ocieplania ścian zewnętrznych
budynków nie trzeba już nikogo przekonywać. Rosnące koszty ogrzewania
pomieszczeń i coraz większa „ekologiczna” świadomość społeczeństwa,
wymuszają na inwestorach budowanie energooszczędnych budynków
lub przeprowadzenie prac modernizacyjnych w istniejących budynkach. Do
upowszechnienia ocieplania ścian w naszym kraju przyczyniło się również
w dużej mierze ustawodawstwo Unii Europejskiej, wprowadzające tzw. paszporty energetyczne.
Poprawienie standardu energetycznego budynków zarówno mieszkalnych,
produkcyjnych czy użyteczności publicznej, nowo wznoszonych i
istniejących, stało się priorytetem.

- Faktem jest, że w budynkach mieszkalnych straty ciepła przez
ściany zewnętrzne wynoszą do 40 procent ogólnych strat. Ważne stały się
nie tylko walory estetyczne budynków, ale również ich „zużycie”
energii, związane z odpowiednim ociepleniem. Niestety jakość jego
wykonania nadal pozostawia wiele do życzenia – wyjaśnia Tadeusz Hetmańczyk, Doradca Techniczny ds. Systemów Elewacyjnych z firmy Polconstruct.

Błędy w ocieplaniu mogą wystąpić praktycznie na każdym etapie,
zarówno w fazie  projektowania, wykonawstwa czy użytkowania budynku.

Pierwsze błędy, mające wpływ na zużycie energii przez budynek, popełniane są już na etapie sporządzenia projektu architektoniczno-budowlanego.
Brak rzetelności czy staranności  przy określaniu stanu istniejącego
budynku (analizy warunków cieplno-wilgotnościowych panujących w
budynku, stanu technicznego istniejącej elewacji) pociąga za sobą
szereg niekorzystnych skutków. Zadaniem architekta jest opracowanie
projektu tak, aby zmniejszyć zapotrzebowania budynku na energię.

Wadliwie zaprojektowane ocieplenie, charakteryzujące się między
innymi złym doborem materiału termoizolacyjnego, szczególnie jego
grubości, czy nieadekwatnym dopasowaniem sposobu mocowania warstwy
izolacyjnej, nie tylko nie będzie spełniać założonych funkcji, ale może
pogorszyć estetykę elewacji.

- Właściwe zaprojektowanie elewacji, związane między innymi z
rzetelnym obliczeniem współczynnika przenikania ciepła czy właściwym
doborem grubości warstwy izolacyjnej (styropian lub wełna mineralna)
jest kwestią zasadniczą. W przypadku ocieplenia zalecane jest użycie
materiałów jednego producenta. Wykonanie elewacji w jednym systemie
pozwala na uzyskanie w większości przypadków wieloletniej gwarancji od
producenta systemu, co jest kwestia niezmiernie istotną – dodaje Rafał Skrzypkowiak, Koordynator ds. Projektów Budowlanych z firmy Polconstruct.

Najwięcej błędów popełnianych jest jednak w trakcie prac ociepleniowych. Ocieplanie budynku
powinno wykonywać się tylko, gdy temperatura powietrza wynosi minimum
5°C, ale nie jest wyższa niż 25°C. Niska temperatura znacznie obniża
wytrzymałość i przyczepność poszczególnych warstw systemu, z kolei zbyt
wysoka, związana z silnym nasłonecznieniem powoduje szybsze wysychanie
i nadmierny skurcz materiału, który może być przyczyną powstawania
pęknięć. Warunki wiązania pogarsza również deszcz lub silny wiatr,
powodując odklejenie się płyt termoizolacyjnych, spłynięcie tynku z
elewacji lub wypłukanie barwnika. Niestety klimat naszego kraju
powoduje, że niekorzystne warunki pogodowe występują praktycznie o
każdej porze roku, dlatego tak ważne jest zabezpieczenie prowadzenia
prac poprzez zastosowanie na rusztowaniu siatek osłonowych.

Pomimo sprzyjających warunków do realizacji prac, ocieplenie nadal
narażone jest na błędy w wykonaniu. W pierwszej kolejności zagrożenia
tkwią w braku oczyszczenia powierzchni ściany z kurzu, brudu czy
tłustych substancji, będących przyczyną odspojenia się ocieplenia od
ściany oraz nieprofesjonalnym dozowaniu składników chemii budowlanej
„na tak zwane oko”, powodujące zmianę parametrów zapraw i przez to
obniżenie ich przyczepności.

- Przed przystąpieniem do prac zasadniczych, konieczne jest
odpowiednie przygotowanie podłoża. Niedokładna ocena stanu powierzchni,
jak  i niedokładne  jej przygotowanie, powodują,  iż zmniejszona jest
przyczepność zapraw klejących, co ma wpływ na jakość i trwałość
systemów ociepleń – wyjaśnia Rafał Skrzypkowiak.

Do powyższych sytuacji należy dodać nakładanie zaprawy mocującej
tylko „na placki”, bez wykonania pasma obwodowego czy kołkowanie bez
starannego wyrównania powierzchni płyty (choć obecnie część producentów
odstępuje od kołkowania ze względu na coraz lepsze parametry
przyczepności kleju). Takie postępowanie nie tylko skutkuje obniżeniem
estetyki budynku, poprzez pojawienie się wypukłości na elewacji, ale
również (a może przede wszystkim) powstaniem mostków termicznych.

Źle wykonane ocieplenie podatne jest również bardziej na usterki mechaniczne, czyli na przykład pęknięcia tynku.
Mogą być one wynikiem niestarannie i niefachowo wykonanej warstwy
zbrojącej. Brak nałożenia kleju na materiał izolacyjny przed
zatopieniem w nim siatki, połączenie na styk siatki zbrojącej czy
nieobecność dodatkowego wzmocnienia w obrębie cokołu domu i narożników
otworów drzwiowych, skutkują obniżoną ochrona przed uszkodzeniami.

Kolejną istotna kwestią jest zespół wykonujący ocieplenie.
Odpowiednia ilość doświadczonych pracowników i właściwy sprzęt
gwarantują przebieg procesu zgodnie z wymogami technologii czy sztuki
budowlanej.

Prawidłowe położenie ocieplenia, w którym połączenia tynku nie będą
widoczne a faktura będzie równa i jednolita na całej powierzchni, przez
co odporna na zabrudzenia, wymaga prowadzenia prac na dwóch czy trzech
poziomach rusztowania jednocześnie. Błędy popełniane w tym zakresie
mogą być wynikiem niedbałości pracowników, ale częściej wiążą się ze
zbyt małą ilością robotników w ekipie lub złym zaplanowaniem pracy.

Zanim przystąpi się do prac, konieczne jest przemyślenie podziału elewacji na pasy tynkowania,
przy uwzględnieniu naturalnych granic, jakimi są linie okien i drzwi.
Istotna jest również kolejność wykonywania poszczególnych czynności.
Zaprawę należy nakładać pasami, zaczynając od dołu ściany, jednocześnie
pamiętając o zbieraniu jej nadmiaru. Dopiero potem możemy myśleć o
nadawaniu tynkowi faktury, zacierając zawsze w tym samym kierunku i
pilnując, aby żaden pas nie zdążył wyschnąć uwidaczniając nieestetyczne
zgrubienia.

- Dodatkową kwestią, na którą również trzeba zwrócić uwagę, jest
rodzaj materiału użytego do ocieplenia. Należy tutaj pamiętać o
właściwościach wełny mineralnej jak i styropianu. Pomimo iż wełna
mineralna jest materiałem który „oddycha” ze względu na cenę jest
bardzo rzadko stosowana. Jednak zestawienie wełny mineralnej wraz z
tynkiem mineralnym gwarantuje, iż ściana będzie przepuszczać parę
wodną. W taki właśnie sposób jesteśmy w stanie uzyskać tzw. naturalne
oddychanie domu – podkreśla Tadeusz Hetmańczyk.

Jakość ocieplenia zależy również od braku niedociągnięć w końcowych
fazach wykonawstwa. Przy mocowaniu obróbek blacharskich, takich jak
rynny, podokienniki czy szyldy, powinno się pamiętać o odpowiednich
zasadach. Czynności te wiążą się z naruszeniem warstwy izolacji
cieplnej i powstaniem mostków termicznych, dlatego też przez warstwę
izolacji powinny przechodzić punktowo jedynie łączniki, najlepiej ze
stali nierdzewnej.

Również prawidłowe użytkowanie ma wpływ na trwałość wykonanego
ocieplenia. Brak właściwego zabezpieczenia ocieplenia budynków,
zwłaszcza w przypadku osiedli może spowodować pojawienie się
nieestetycznych rys, odprysków czy zmian w kolorze. Dlatego też naprawy
uszkodzeń mechanicznych zabezpieczających warstwę ocieplenia są
niezmiernie konieczne.

- Właściwe wykonanie warstwy izolacyjnej wraz z warstwa zbrojąca
gwarantuje trwałość ocieplenia. Jednak działanie warunków
atmosferycznych może powodować wyblaknięcie koloru, jak i zbieranie się
brudu. Dlatego co jakiś czas należy elewacje odnowić – umyć ciśnieniowo
lub pomalować celem odnowienia koloru. Umożliwi nam to cieszenie się
estetyczną, spełniająca swoją rolę, elewacją  przez długie lata – wyjaśnia Tadeusz Hetmańczyk.

Podsumowując, jakość i funkcjonalność wykonanego ocieplenia zależy
od wykorzystywania odpowiednich, posiadających świadectwo dopuszczenia
do stosowania w budownictwie materiałów, ale także od ścisłego
przestrzegania wymagań technologicznych na każdym etapie realizacji
prac. Przy prawidłowym wykonaniu ocieplania, z użyciem dobrych,
sprawdzonych rozwiązań technicznych, możliwe jest uzyskanie znacznej izolacyjności cieplnej
ścian i trwałości omawianych systemów, nie mniejszej niż 5 lat. Wzrost
komfortu użytkowania budynku oraz znaczne oszczędności w kosztach jego
utrzymania są wystarczającymi powodami, aby do wykonania ocieplenia
przykładać duża wagę.